Spis treści
Przez wiele lat panowało przekonanie, że dłuższe podróże są możliwe tylko ze starszymi dziećmi. Okazuje się jednak, że współcześni rodzice dysponują wieloma ułatwieniami w pielęgnacji dziecka, łatwiej też im zorganizować posiłki poza domem, a na rynku pojawiło się wiele rozwiązań umożliwiających bezpieczne przewożenie pociech. Dlatego małe dziecko w samochodzie, jadące z rodzicami na wakacje to coraz częstszy widok. Co więcej, wakacje z niemowlakiem samolotem też nie należą do rzadkich widoków. Trzeba jednak pamiętać, że konieczne jest przestrzeganie zasad, by podróże z dziećmi przebiegły bez problemów.
Dziecko w podróży
Nie ma w zasadzie limitu wieku, od kiedy można zaplanować podróż z niemowlakiem, ale pod jednym warunkiem – dziecko musi być oczywiście zdrowe. Dalsze wyjazdy dobrze jednak skonsultować z lekarzem, który oceni stan zdrowia pociechy i stwierdzi, czy wybrany środek lokomocji, cel i czas podróży pozwolą zapewnić dziecku właściwą pielęgnację i regularne karmienie. Niemowlaki są bowiem bardziej narażone na różnego rodzaju zakażenia, a w pierwszym miesiącu życia są wrażliwe na zmiany temperatur i wilgotności powietrza1 https://pediatria.mp.pl/wywiady/69719,podroze-male-i-duze-poradnik-jak-podrozowac-z-dzieckiem . Miejmy też świadomość, że wybór publicznego transportu zbiorowego to zwiększone ryzyko infekcji – obecność wielu osób w niewielkiej przestrzeni może oznaczać zwiększoną ilość wirusów 2 Jana LA, et al. Flying the family-friendly skies. In: Heading Home With Your Newborn: From Birth to Reality. 3rd ed. Elk Grove Village, Ill.: American Academy of Pediatrics; 2015..
Dziecko w samochodzie
Zazwyczaj niemowlak swoją pierwszą podróż samochodem ma za sobą już po kilku dniach od narodzenia – w końcu to najczęstszy środek transportu przy przemieszczaniu się ze szpitala do domu. Już wtedy nie można zapominać, że należy mieć odpowiedni fotelik dla niemowlaka 3 Holiday Travel Tips from the American Academy of Pediatrics, https://www.aap.org/en-us/about-the-aap/aap-press-room/news-features-and-safety-tips/Pages/Holiday-Travel-Tips-from-the-American-Academy-of-Pediatrics.aspx. Musi on być zawsze dostosowany do wieku dziecka i masy ciała oraz przymocowany zgodnie z zaleceniami producenta. Warto wiedzieć, że długie przebywanie w foteliku może być dla niemowlaka niebezpieczne 4 Plumptre I, Phillips C, Williams S, i wsp., G95(P) Sudden infant death syndrome and car seats: a systematic literature review Archives of Disease in Childhood 2018;103:A39., warto więc robić przerwy i zmieniać pozycję. Pamiętajmy o tym, by dezaktywować poduszkę powietrzną pasażera, gdy dziecko jest przewożone w foteliku z przodu5 Travel Safety Tips from the American Academy of Pediatrics, https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/on-the-go/Pages/Travel-Safety-Tips.aspx . Wakacje z dzieckiem oznaczają zazwyczaj pokonanie większych dystansów. Długa podróż może być dla dziecka uciążliwa, dlatego najlepiej zaplanować ją w czasie naturalnej pory snu (lub wręcz w nocy). Jest wówczas szansa, że pociecha sporą część podróży prześpi. Rozbudzone niemowlaki źle tolerują monotonną jazdę, więc warto zapewnić im jakieś zajęcia w czasie drogi, jprzez minimum pierwsze 2,5 roku życia zalecane są zabawy bez użycia ekranu i multimediów 6 American Academy of Pediatrics Council on Communications, Media and Young Minds. Pediatrics, 2016, 138.5. . Najlepiej, gdy jednej z rodziców siedzi wówczas przy dziecku na tylnym fotelu, można wskazywać na ciekawe widoki przez okno, czy wspólnie śpiewać do ulubionej muzyki7 Travel Safety Tips from the American Academy of Pediatrics, https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/on-the-go/Pages/Travel-Safety-Tips.aspx .
Planując podróże z dzieckiem pamiętajmy o ubiorze pociechy dostosowanym do temperatury w samochodzie. Używanie klimatyzacji jest dopuszczalne, zwłaszcza przy bardzo wysokich temperaturach – w ten sposób unikamy zagrożenia przegrzania i udaru cieplnego 8 Heat Stress Tips for Young Children from the American Academy of Pediatrics, https://www.aap.org/en-us/about-the-aap/aap-press-room/news-features-and-safety-tips/Pages/Heat-Stress-Tips-for-Young-Children.aspx . Klimatyzacja musi jednak być wyczyszczona i odgrzybiona po sezonie zimowym. W większości samochodów przy włączonej klimatyzacji temperatura z przodu jest niższa niż na tylnych siedzeniach, co również trzeba wziąć pod uwagę przy ubieraniu na podróż niemowlaka.
Chrońmy także skórę dziecka. To, że podróżujemy w samochodzie nie zawsze oznacza, że skóra malucha nie jest narażona na promieniowanie słoneczne.
Przy chłodnej pogodzie dziecko w foteliku powinno mieć na sobie cienkie ubranie i ewentualnie być przykryte kocem, kombinezony i ciepłe kurtki są wielce niewskazane 9 Holiday Travel Tips from the American Academy of Pediatrics, https://www.aap.org/en/error?code=404 . W podróży bardzo istotne jest pojenie dziecka lub częste karmienie piersią – zapobiegniemy w ten sposób odwodnieniu 10 Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014 . Ważne jest również regularne zmienianie pieluchy niemowlaka, gdyż długie przebywanie w foteliku może sprzyjać odparzeniom.
Dziecko w samolocie
Wyjazd za granicę z niemowlakiem może oznaczać potrzebę pokonania bardzo długich dystansów. Wówczas warto rozważyć, czy wielogodzinna podróż autem (nawet z regularnymi przerwami) będzie odpowiednim rozwiązaniem, czy może jednak wybrać podróż samolotem. Jednak czy lot samolotem jest bezpieczny dla niemowlaka? W opinii pediatrów pierwszy lot samolotem jest już możliwy z sześciotygodniowym niemowlakiem11 https://pediatria.mp.pl/wywiady/69719,podroze-male-i-duze-poradnik-jak-podrozowac-z-dzieckiem , jednak trzeba pamiętać o pewnych warunkach – dziecko należy mieć blisko siebie, co daje możliwość karmienia go w dowolnym momencie. Należy także unikać kontaktu z innymi osobami, gdyż w samolocie jest wysokie ryzyko infekcji. To nie tylko kwestia obecności wielu osób w małej przestrzeni, ale także suchego powietrza, co powoduje wysychanie błon śluzowych 12 Mangli A., Gendreau M., Transmission of infectious diseases during commercial air travel. The Lancet, 2005, 365.9463: 989-996.. Samolot to także duża zmiana warunków fizyko-chemicznych dla dziecka oraz gwałtowne zmiany ciśnienia, którego dziecko może odczuwać jako ból ucha13 https://pediatria.mp.pl/wywiady/69719,podroze-male-i-duze-poradnik-jak-podrozowac-z-dzieckiem . Dlatego niemowlę w samolocie powinno być karmione podczas lotu, przede wszystkim w czasie startów i lądowań14 Travel Safety Tips from the American Academy of Pediatrics, https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/on-the-go/Pages/Travel-Safety-Tips.aspx .
Wielu rodziców pyta, co można zabrać do samolotu, by podróż przebiegała bez przygód. Powinniśmy przygotować odpowiedni bagaż podręczmy, w którym znajdą się ubranka do przebrania, pieluszki, niezbędne farmaceutyki oraz kosmetyki. Taki zestaw przyda nam się chociażby w momencie, gdy zajdzie potrzeba przewinięcia dziecka. Warto również zadbać o pełnowartościowe posiłki dla dziecka oraz zabawki 15 Travel Safety Tips from the American Academy of Pediatrics, https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/on-the-go/Pages/Travel-Safety-Tips.aspx (nieprzeszkadzające innym współpasażerom). Warto wspomnieć również o wątku dermatologicznym. Jako, że w samolocie jest suche powietrze, odsłonięta skóra dziecka jest narażona na wysuszenie, dlatego należy zadbać o jej dodatkowe nawilżenie.
Żywienie dziecka w podróży
Eksperci zalecają wyłączne karmienie piersią do 6. miesiąca życia dziecka i jego kontynuację do 2. roku życia lub dłużej, przy jednoczesnym rozszerzaniu diety16 Szajewska H. i wsp., Karmienie piersią. Stanowisko PTGHiŻD. Standardy Medyczne Pediatria, 2016, 13.1 9-24. . Dlatego mamy, które karmią wyłącznie piersią, mogą być spokojne o dietę niemowląt podczas wakacyjnych wyjazdów, ponieważ to mleko matki zawsze będzie najodpowiedniejszym pokarmem dla dziecka. Tymczasem mimo oczywistych zalet karmienia piersią, jedynie co druga mama karmi piersią przez pierwsze pół roku życia dziecka17 Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016 .
Niemniej jednak najpóźniej w 26. tygodniu życia dziecka należy wprowadzić żywność uzupełniającą18 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338. , a jej jakość i bezpieczeństwo są równie ważne jak odpowiednie składniki 19 Fewtrell M. i wsp., Complementary feeding, A position paper by the ESPGHAN committee on nutrition. J PEDIATR GASTR NUTR, 2017, 64.1 119-132 . Dobrym rozwiązaniem (szczególnie w czasie urlopów) jest żywność dla niemowląt i małych dzieci, ze wskazaniem wieku na opakowaniu20 Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014 . Zgodnie z prawem21 [1] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych, DYREKTYWA KOMISJI 2006/141/WE z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie preparatów do początkowego żywienia niemowląt i preparatów do dalszego żywienia, niemowląt oraz zmieniająca dyrektywę 1999/21/WE, ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 16 września 2010 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego[/fn] produkty te poddawane są surowym kontrolom i muszą spełniać rygorystyczne normy, więc spokojnie można sięgać po tego typu produkty w całej Europie22 Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014.
Bardzo ważną kwestią w podróży z niemowlęciem i małym dzieckiem jest zapewnienie mu odpowiedniej ilości płynów. Rodzice niekiedy nie chcą podawać dzieciom płynów, z powodu licznych postojów do toalet. Ale to błąd. W podróży zarówno dzieci jak i ich rodzice powinni pozostać nawodnieni.
Warto pamiętać, że urlop, zwłaszcza w gorącym klimacie, nie jest najlepszym czasem na kulinarne eksperymenty. Wakacje całej rodziny to duże przeżycie dla malucha, a jego delikatny organizm może nie radzić sobie z nowym rodzajem diety, co może zakończyć się biegunką. Natomiast pokarmy potencjalnie alergizujące najlepiej wprowadzać po raz pierwszy w domu23 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338. . Podczas wypoczynku należy szczególnie uważać na jakość i świeżość produktów oraz na surowe owoce i warzywa serwowane w restauracji w postaci surówek i soków, zwłaszcza w egzotycznych krajach.
Jak zatem widać, wakacje z dzieckiem są możliwe niemal w każdym wieku, choć może być to wyzwanie natury organizacyjnej i logistycznej. Pamiętajmy, by zawsze sprawdzić, czy w miejscu do którego wyjeżdżamy jest możliwość skorzystanie z opieki lekarskiej. Dobrze jest również każdy wyjazd z dzieckiem za granicę poprzedzić konsultacją z pediatrą, który poinformuje nas o zalecanych w takiej sytuacji szczepieniach oraz powie o zasadach ochrony przed chorobami zakaźnymi.
Wprowadzone zmiany zostały zapisane.