Spis treści
Zaburzenia płodności są coraz bardziej powszechne u mężczyzn. Niepłodność definiowana jest jako niezdolność do osiągnięcia ciąży w czasie 1 roku współżycia w celach rozrodczych, jest to poważny problem, który dotyczy około 20% społeczeństwa w wieku rozrodczym – w Polsce jest to około 1,5 mln par1Kuczyński W., et al. Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności–skrót. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Ginekol Pol, 2012, 83: 149-154.. Coraz więcej jest dowodów na to, że sposób żywienia może mieć istotny wpływ na płodność u mężczyzn2Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.. Dlatego istotne wydaje się prowadzenie higienicznego stylu życia i przywiązywanie znacznej uwagi do prawidłowo zbilansowanej diety. Z artykułu dowiesz się jakie składniki odżywcze mają znaczenie w poprawie płodności mężczyzny.
Styl życia a płodność przyszłego taty
Znaczny wpływ na płodność przyszłego taty ma prowadzony styl życia. Zmiany powinny dotyczyć sposobu żywienia, redukcji masy ciała, niestosowania używek (alkoholu, papierosów itp.), noszenia luźnej bielizny i nie narażania okolic jąder na podwyższoną temperaturę. Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ unikania szkodliwych czynników środowiskowych i zawodowych (wibracje, promieniowanie elektromagnetyczne, toksyny: metale ciężkie, rozpuszczalniki organiczne, związki aromatyczne).3Bączkowski, T. i inni, 2011. Przestrzeganie zaleceń dotyczących zdrowia reprodukcyjnego wśród mężczyzn diagnozowanych w kierunku niepłodności i z potwierdzoną niepłodnością. Family Medicine & Primary Care Review, 2, 129-131. Na płodność wpływają również przebyte infekcje i choroby, przyjmowane leki oraz historia zdrowotna rodziny.4Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19. Badania wykazały również negatywny wpływ stresu na jakość nasienia5Jurewicz, J., et al. Wpływ stresu zawodowego na jakość nasienia. Medycyna Pracy, 2010, 61.6: 607-613..
Masa ciała a męska płodność
Pierwszym krokiem ku płodności przyszłego taty powinno być unormowanie masy ciała. Niedowaga, a w jeszcze większym stopniu nadwaga i otyłość, wiąże się z nasilonym ryzykiem niepłodności6Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.. Nadwaga i otyłość wpływa na zmniejszenie ilości nasienia, zmianę budowy i ruchomości plemników, stężenie testosteronu oraz zaburzenia erekcji.7Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19. W utrzymaniu prawidłowej sylwetki przyszłego taty pomoże regularne uprawianie aktywności fizycznej. Zalecane minimum to 150 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego lub 75 minut ćwiczeń o wysokiej intensywności w tygodniu.8Ignaszak-Kaus, N., Jędrzejczak, P., 2015 Wpływ sportu na męski układ rozrodczy. Postępy Andrologii Online, 2,1, 34-40.
Co wzmaga płodność u mężczyzn?
W diecie mężczyzn podkreśla się znaczenie przeciwutleniaczy, które działają ochronnie na organizm poprzez usuwanie nadmiaru wolnych rodników.9Aitken, R. J., 2010. Analysis of the relationships between oxidative stress, DNA damage and sperm vitality in a patient population: development of diagnostic criteria. Human Reproduction, 25, 10, 2415-2426. Dieta przyszłego taty powinna więc być bogata w witaminy przeciwutleniajace (A, E, C), likopen10Mendiola J., Torres-Cantero A.M., Vioque J., Moreno-Grau J.M., Ten J., Roca M., Moreno-Grau S., Bernabeu R.: A low intake of antioxidant nutrients is associated with poor semen quality in patients attending fertility clinics. Fertil. Steril., 2010, 93, 1128-1133. (świeże pomidory, sok pomidorowy, koncentrat pomidorowy) oraz w inne składniki mineralne wpływające na jakość nasienia m.in. selen, cynk i miedź.11Camejo, M. i inni, 2011. Selenium, copper and zinc in seminal plasma of men with varicocele, relationship with seminal parameters. Biological Trace Element Research, 143, 3, 1247-1254. Korzystny wpływ na jakość nasienia ma także kwas foliowy12Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.. Jednoczesna suplementacja kwasem foliowym (5 mg dziennie) i cynkiem (66 mg dziennie) u niepłodnych mężczyzn spowodowała 74% wzrost liczby plemników13Tamże. Dobrymi pokarmowymi źródłami cynku są takie produkty jak: pełnoziarniste pieczywo, kasze, ryby, mięso, jaja14Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej–nowelizacja. IŻŻ, Warszawa, 2012.. Najważniejszym źródłem kwasu foliowego są ciemnozielone warzywa, zwłaszcza liściaste, a selenu ryby i nasiona roślin strączkowych15Tamże.
W menu powinny znaleźć się:
- pełnoziarniste produkty zbożowe np. grube kasze, brązowy ryż, zarodki i kiełki zbóż bogate w błonnik, selen, cynk i kwas foliowy
- świeże, sezonowe warzywa i owoce powinny towarzyszyć każdemu posiłkowi. Są one doskonałym źródłem różnorodnych przeciwutleniaczy m.in. witaminy C oraz karotenoidów. Warto zwrócić uwagę na paprykę, czarne porzeczki, marchew, brokuły, brzoskwinie
- chude mięsa i mleko i jego przetwory (karnityna)
- jaja jako źródła witaminy B6
- dwa razy w tygodniu zalecane jest włączenie do jadłospisu tłustych ryb morskich takich jak: makrela, łosoś, sardynki zawierające m.in. selen oraz koenzym Q-10
- oliwa z oliwek, olej rzepakowy, które są źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy E
- orzechy, zwłaszcza brazylijskie, a także pestki słonecznika, pestki dyni, nasiona lnu, sezam i migdały, które zawierają znaczne ilości witaminy E i selenu.16Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19. Ich spożycie pozytywnie wpływa na ruchliwość plemników 17Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.
Oprócz odpowiedniego spożycia mikroskładników, duże znaczenie ma także prawidłowa struktura diety. Wysokie spożycie tłuszczu i białka, a jednocześnie niskie węglowodanów złożonych, błonnika, kwasu foliowego i antyoksydantów, wiąże się dużym nasileniem ryzyka niepłodności18Mendiola J., Torres-Cantero A.M., Vioque J., Moreno-Grau J.M., Ten J., Roca M., Moreno-Grau S., Bernabeu R.: A low intake of antioxidant nutrients is associated with poor semen quality in patients attending fertility clinics. Fertil. Steril., 2010, 93, 1128-1133.. Tego typu dieta oznacza zazwyczaj duże spożycie tłustych produktów zwierzęcych, a jednocześnie małe produktów zbożowych, zwłaszcza z pełnego ziarna, warzyw i owoców, warto podkreślić, że jest to model żywienia dość rozpowszechniony wśród męskiej populacji19Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436..
Co zaburza płodność u mężczyzn?
Płodności mężczyzn nie sprzyja dieta bogata w produkty wysoko przetworzone, z dużą zawartością cukru, słodyczy, tłuszczu, mięsa i posiłków typu „fast food” przy niskim spożyciu warzyw i owoców. Również nieregularne posiłki, pomijanie śniadań czy monotonna dieta wpływają negatywnie na kondycję organizmu. Warto też zwrócić uwagę na jakość żywności. Obniżenie płodności mogą powodować zanieczyszczenia w produktach spożywczych20Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.. Przykładowo ryby narażone są na liczne zanieczyszczenia metalami ciężkimi. Dlatego najlepiej wybierać gatunki ryb pochodzące z otwartych akweduktów morskich. Duże spożycie soi również może zaburzać płodność u mężczyzn.21Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.
