Dieta na płodność – porady dla przyszłego taty

Zaburzenia płodności są coraz bardziej powszechne u mężczyzn. Niepłodność definiowana jest jako niezdolność do osiągnięcia ciąży w czasie 1 roku współżycia w celach rozrodczych, jest to poważny problem, który dotyczy około 20% społeczeństwa w wieku rozrodczym – w Polsce jest to około 1,5 mln par¹Kuczyński W., et al. Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności–skrót. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Ginekol Pol, 2012, 83: 149-154.. Coraz więcej jest dowodów na to, że sposób żywienia może mieć istotny wpływ na płodność u mężczyzn²Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.. Dlatego istotne wydaje się prowadzenie higienicznego stylu życia i przywiązywanie znacznej uwagi do prawidłowo zbilansowanej diety. Z artykułu dowiesz się jakie składniki odżywcze mają znaczenie w poprawie płodności mężczyzny. 

Styl życia a płodność przyszłego taty

Znaczny wpływ na płodność przyszłego taty ma prowadzony styl życia. Zmiany powinny dotyczyć sposobu żywienia, redukcji masy ciała, niestosowania używek (alkoholu, papierosów itp.), noszenia luźnej bielizny i nie narażania okolic jąder na podwyższoną temperaturę. Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ unikania szkodliwych czynników środowiskowych i zawodowych (wibracje, promieniowanie elektromagnetyczne, toksyny: metale ciężkie, rozpuszczalniki organiczne, związki aromatyczne).³Bączkowski, T. i inni, 2011. Przestrzeganie zaleceń dotyczących zdrowia reprodukcyjnego wśród mężczyzn diagnozowanych w kierunku niepłodności i z potwierdzoną niepłodnością. Family Medicine & Primary Care Review, 2, 129-131. Na płodność wpływają również przebyte infekcje i choroby, przyjmowane leki oraz historia zdrowotna rodziny.⁴Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19. Badania wykazały również negatywny wpływ stresu na jakość nasienia⁵Jurewicz, J., et al. Wpływ stresu zawodowego na jakość nasienia. Medycyna Pracy, 2010, 61.6: 607-613.. 

Masa ciała a męska płodność

Pierwszym krokiem ku płodności przyszłego taty powinno być unormowanie masy ciała. Niedowaga, a w jeszcze większym stopniu nadwaga i otyłość, wiąże się z nasilonym ryzykiem niepłodności⁶Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436..  Nadwaga i otyłość wpływa na zmniejszenie ilości nasienia, zmianę budowy i ruchomości plemników, stężenie testosteronu oraz zaburzenia erekcji.⁷Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19. W utrzymaniu prawidłowej sylwetki przyszłego taty pomoże regularne uprawianie aktywności fizycznej. Zalecane minimum to 150 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego lub 75 minut ćwiczeń o wysokiej intensywności w tygodniu.⁸Ignaszak-Kaus, N., Jędrzejczak, P., 2015 Wpływ sportu na męski układ rozrodczy. Postępy Andrologii Online, 2,1, 34-40.

Co wzmaga płodność u mężczyzn?

W diecie mężczyzn podkreśla się znaczenie przeciwutleniaczy, które działają ochronnie na organizm poprzez usuwanie nadmiaru wolnych rodników.⁹Aitken, R. J., 2010. Analysis of the relationships between oxidative stress, DNA damage and sperm vitality in a patient population: development of diagnostic criteria. Human Reproduction, 25, 10, 2415-2426. Dieta przyszłego taty powinna więc być bogata w witaminy przeciwutleniajace (A, E, C), likopen¹⁰Mendiola J., Torres-Cantero A.M., Vioque J., Moreno-Grau J.M., Ten J., Roca M., Moreno-Grau S., Bernabeu R.: A low intake of antioxidant nutrients is associated with poor semen quality in patients attending fertility clinics. Fertil. Steril., 2010, 93, 1128-1133. (świeże pomidory, sok pomidorowy, koncentrat pomidorowy) oraz w inne składniki mineralne wpływające na jakość nasienia m.in. selen, cynk i miedź.¹¹Camejo, M. i inni, 2011. Selenium, copper and zinc in seminal plasma of men with varicocele, relationship with seminal parameters. Biological Trace Element Research, 143, 3, 1247-1254. Korzystny wpływ na jakość nasienia ma także kwas foliowy¹²Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.. Jednoczesna suplementacja kwasem foliowym (5 mg dziennie) i cynkiem (66 mg dziennie) u niepłodnych mężczyzn spowodowała 74% wzrost liczby plemników¹³Tamże. Dobrymi pokarmowymi źródłami cynku są takie produkty jak: pełnoziarniste pieczywo, kasze, ryby, mięso, jaja¹⁴Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej–nowelizacja. IŻŻ, Warszawa, 2012.. Najważniejszym źródłem kwasu foliowego są ciemnozielone warzywa, zwłaszcza liściaste, a selenu ryby i nasiona roślin strączkowych¹⁵Tamże.

W menu powinny znaleźć się:

• pełnoziarniste produkty zbożowe np. grube kasze, brązowy ryż, zarodki i kiełki zbóż bogate w błonnik, selen, cynk i kwas foliowy
• świeże, sezonowe warzywa i owoce powinny towarzyszyć każdemu posiłkowi. Są one doskonałym źródłem różnorodnych przeciwutleniaczy m.in. witaminy C oraz karotenoidów. Warto zwrócić uwagę na paprykę, czarne porzeczki, marchew, brokuły, brzoskwinie
• chude mięsa i mleko i jego przetwory (karnityna)
• jaja jako źródła witaminy B6
• dwa razy w tygodniu zalecane jest włączenie do jadłospisu tłustych ryb morskich takich jak: makrela, łosoś, sardynki zawierające m.in. selen oraz koenzym Q-10
• oliwa z oliwek, olej rzepakowy, które są źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy E
• orzechy, zwłaszcza brazylijskie, a także pestki słonecznika, pestki dyni, nasiona lnu, sezam i migdały, które zawierają znaczne ilości witaminy E i selenu.¹⁶Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19. Ich spożycie pozytywnie wpływa na ruchliwość plemników ¹⁷Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.

Oprócz odpowiedniego spożycia mikroskładników, duże znaczenie ma także prawidłowa struktura diety. Wysokie spożycie tłuszczu i białka, a jednocześnie niskie węglowodanów złożonych, błonnika, kwasu foliowego i antyoksydantów, wiąże się dużym nasileniem ryzyka niepłodności¹⁸Mendiola J., Torres-Cantero A.M., Vioque J., Moreno-Grau J.M., Ten J., Roca M., Moreno-Grau S., Bernabeu R.: A low intake of antioxidant nutrients is associated with poor semen quality in patients attending fertility clinics. Fertil. Steril., 2010, 93, 1128-1133.. Tego typu dieta oznacza zazwyczaj duże spożycie tłustych produktów zwierzęcych, a jednocześnie małe produktów zbożowych, zwłaszcza z pełnego ziarna, warzyw i owoców, warto podkreślić, że jest to model żywienia dość rozpowszechniony wśród męskiej populacji¹⁹Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436..

Co zaburza płodność u mężczyzn?

Płodności mężczyzn nie sprzyja dieta bogata w produkty wysoko przetworzone, z dużą zawartością cukru, słodyczy, tłuszczu, mięsa i posiłków typu „fast food” przy niskim spożyciu warzyw i owoców. Również nieregularne posiłki, pomijanie śniadań czy monotonna dieta wpływają negatywnie na kondycję organizmu. Warto też zwrócić uwagę na jakość żywności. Obniżenie płodności mogą powodować zanieczyszczenia w produktach spożywczych²⁰Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.. Przykładowo ryby narażone są na liczne zanieczyszczenia metalami ciężkimi. Dlatego najlepiej wybierać gatunki ryb pochodzące z otwartych akweduktów morskich. Duże spożycie soi również może zaburzać płodność u mężczyzn.²¹Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.

Przypisy Rozwiń

• 1
  Kuczyński W., et al. Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności–skrót. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Ginekol Pol, 2012, 83: 149-154.
• 2
  Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.
• 3
  Bączkowski, T. i inni, 2011. Przestrzeganie zaleceń dotyczących zdrowia reprodukcyjnego wśród mężczyzn diagnozowanych w kierunku niepłodności i z potwierdzoną niepłodnością. Family Medicine & Primary Care Review, 2, 129-131.
• 4
  Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.
• 5
  Jurewicz, J., et al. Wpływ stresu zawodowego na jakość nasienia. Medycyna Pracy, 2010, 61.6: 607-613.
• 6
  Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.
• 7
  Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.
• 8
  Ignaszak-Kaus, N., Jędrzejczak, P., 2015 Wpływ sportu na męski układ rozrodczy. Postępy Andrologii Online, 2,1, 34-40.
• 9
  Aitken, R. J., 2010. Analysis of the relationships between oxidative stress, DNA damage and sperm vitality in a patient population: development of diagnostic criteria. Human Reproduction, 25, 10, 2415-2426.
• 10
  Mendiola J., Torres-Cantero A.M., Vioque J., Moreno-Grau J.M., Ten J., Roca M., Moreno-Grau S., Bernabeu R.: A low intake of antioxidant nutrients is associated with poor semen quality in patients attending fertility clinics. Fertil. Steril., 2010, 93, 1128-1133.
• 11
  Camejo, M. i inni, 2011. Selenium, copper and zinc in seminal plasma of men with varicocele, relationship with seminal parameters. Biological Trace Element Research, 143, 3, 1247-1254.
• 12
  Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.
• 13
  Tamże
• 14
  Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej–nowelizacja. IŻŻ, Warszawa, 2012.
• 15
  Tamże
• 16
  Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.
• 17
  Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.
• 18
  Mendiola J., Torres-Cantero A.M., Vioque J., Moreno-Grau J.M., Ten J., Roca M., Moreno-Grau S., Bernabeu R.: A low intake of antioxidant nutrients is associated with poor semen quality in patients attending fertility clinics. Fertil. Steril., 2010, 93, 1128-1133.
• 19
  Szostak-Węgierek D., Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 15.4: 431-436.
• 20
  Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.
• 21
  Jeznach-Steinhagen, A., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., 2013. Postępowanie dietetyczne jako element leczenia zaburzeń płodności u mężczyzn z obniżoną jakością nasienia. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9, 1, 14-19.