Spis treści
Po okresie niemowlęcym wiele się zmienia. Dynamika wzrastania w kolejnych latach wyraźnie zwalnia i przekłada się to na mniejsze łaknienie naszej pociechy. Pojawia się też niechęć do poznawania nowych smaków i pokarmów, a nawet odrzucanie produktów, które do tej pory dziecko lubiło. Co zatem robić, by Tadek Niejadek zmienił podejście do jedzenia?
Dwulatek niejadek
Niechęć do poznawania nowych pokarmów lub odrzucanie produktów, które dotychczas były akceptowane, rozwija się u dzieci pod koniec drugiego roku życia. Gdy dziecko nie chce jeść konkretnego produktu, dobrym rozwiązaniem jest wielokrotne jego podawanie. Rodzice często rezygnują z podawania niechcianego produktu już po kilku nieudanych próbach1 Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738, a jedynie cierpliwe jego podsuwanie (nawet 15 razy) może zaowocować sukcesem2 Kerzner B, Milano K, MacLean W i wsp. A practical approach to classifying and managing feeding difficulties. Pediatrics 2015;135:344-353. Zbyt wczesne rezygnowanie z dalszych prób proponowania nowego pokarmu to błąd – rodzice często mylnie uznają, że dziecko go po prostu nie lubi3 Mrukowicz J., Rachtan-Janicka J., Żywienie dzieci starszych, w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017.
Małe dzieci nierzadko odmawiają jedzenia, spożywają względnie małe porcje, nie chcą jeść określonych produktów (np. warzyw, mięsa), które dotychczas były przez nie akceptowane4 Mrukowicz J., Rachtan-Janicka J., Żywienie dzieci starszych, w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Rodzice często są tym faktem zaniepokojeni i często poszukują porady lekarza5 Mrukowicz J., Rachtan-Janicka J., Żywienie dzieci starszych, w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Okazuje się, że co czwarty rodzic zdrowych dzieci poniżej 3. roku życia zgłasza problemy z karmieniem, jednak raptem u 1-5 proc. występują rzeczywiste zaburzenia karmienia. Duży odsetek trudności zgłaszanych przez rodziców to wynik niewłaściwej interpretacji prawidłowych zachowań6 Rybak A., Bąbik K., Trudności w karmieniu dzieci w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Nie mamy powodów do niepokoju, gdy stan odżywienia i wzrastania dziecka są prawidłowe. Zazwyczaj takie zachowania mieszczą się w normie i trwają względnie krótko (od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy).
Tadek niejadek
Bycie „Tadkiem Niejadkiem” to naturalny moment w rozwoju dziecka. Kluczowym znaczeniem dla uniknięcia poważnych konsekwencji tego okresu ma systematyczne proponowanie nowych pokarmów, które wpływa na zmianę preferencji7 Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738. Pamiętajmy jednak, że niechęć do nowości nie jest zachowaniem nieodwracalnym8 Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738, a tendencja do próbowania nieznanych dotąd pokarmów wzrasta, gdy rodzice spożywają nowy produkt razem z dzieckiem9 Addessi E, Galloway A, Visalberghi E i wsp. Specific social influences on the acceptance of novel foods in 2-5-year-old children. Appetite 2005;45:264-271..
Jak zachęcić dziecko do jedzenia?
Ważna jest świadomość, że odpowiedzialność za prawidłowe żywienie i wyrobienie właściwych nawyków żywieniowych już od pierwszych lat życia spoczywa na rodzicach. Istotna jest dieta i zachowania żywieniowe całej rodziny, bo dziecko naśladuje w tym względzie rodziców i starsze rodzeństwo10 Mrukowicz J., Rachtan-Janicka J., Żywienie dzieci starszych, w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. To mama i tata decydują o składzie, porze, miejscu i atmosferze spożywania posiłków, a od dziecka zależy, ile ono zjada11 Mrukowicz J., Rachtan-Janicka J., Żywienie dzieci starszych, w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Należy unikać zmuszania do jedzenia, poganiania dziecka w trakcie posiłku, zabawiania i odwracania jego uwagi w celu przemycania pokarmu12 Mrukowicz J., Rachtan-Janicka J., Żywienie dzieci starszych, w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Rodzice muszą zrezygnować z oczekiwania, że dziecko przy każdym posiłku zje wszystko z talerza – powinni pozwolić mu na pozostawienie części dania13 Mrukowicz J., Rachtan-Janicka J., Żywienie dzieci starszych, w: Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Częstym błędem jest podawanie dzieciom zbyt dużej liczby posiłków (powyżej 4-5) i częste podjadanie. Nie należy zatem podawać dziecku przekąsek i słodkich napojów między posiłkami, w trakcie jedzenia nie powinno się też dziecka rozpraszać, ani nadmiernie zabawiać14 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. Powinno być też zachęcane do samodzielnego jedzenia. Jedzmy posiłki razem z naszym dzieckiem, niech bierze z nas dobry przykład. Starajmy się też urozmaicać posiłki i dbać o różnorodność diety dziecka.
Jak wychować dziecko, które będzie lubiło większość potraw?
Niechęć do jedzenia rozmaitych potraw to niełatwy moment dla rodziców. Kto jak nie supertata może wziąć na swoje barki ciężar tej trudnej misji, której celem jest przekonanie pociechy do zdrowej i urozmaiconej diety? Oto 10 zadań, jakie stoją przed ojcem, gdy dziecko nie chce jeść:
- Rozpoznaj, czy Twoje dziecko to naprawdę niejadek. Być może już mniej rośnie, więc naturalnie mniej je. Może się okazać, że nie wybrzydza, tylko po prostu nie lubi konkretnego warzywa (ma przecież do tego prawo, każdy z nas za czymś nie przepada). Czasem to również naturalny w tym okresie rozwojowym etap przekory i negatywizmu (mówienie nie)15Poradnik żywienia dziecka w wieku od do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. Nieraz okazuje się, że problemy z jedzeniem są wynikiem złych nawyków żywieniowych (podjadanie, jedzenie słodyczy, picie słodkich napojów, świadomość dziecka, że dostanie deser nawet gdy nie zje obiadu)
- Bycie niejadkiem jest bardzo częste wśród 2-5 latków. To normalny etap rozwoju, który mija. Pamiętaj o tym i uświadamiaj swoje otoczenie w tej kwestii
- Dbaj o atmosferę posiłków – unikaj zmuszania i stresowania. Czas posiłków bywa dla członków rodziny nerwowy w tym okresie. Staraj się rozluźnić atmosferę
- Bądź konsekwentny – kilkanaście razy proponuj nielubiany produkt. Efekty mogą Cię zaskoczyć!
- Bądź kreatywny – proponuj na różne sposoby np. marchew, która może być gotowana, duszona, surowa, pokrojona w słupki, w plastrach, jako surówka, czy zupa krem, ryba „ukryta” pod ulubionym sosem warzywnym, mleko „schowane” w koktajlu owocowym. Rozmawiaj też z dzieckiem o tym, dlaczego warzywa czy mleko są ważne. Gotujcie razem i wspólnie kupujcie warzywa
- Bądź sprytny – podawaj mniej lubiane produkty na początku posiłku (jako przystawkę), gdy dziecko jest głodne
- Bądź wyrozumiały – pozwól dziecku na dotykanie, sprawdzanie rękoma, brudzenie i zabawę jedzeniem
- Zaplanuj posiłki regularnie (żeby dziecko miało czas zgłodnieć) i dawaj tylko 20-30 minut na zjedzenie
- Świeć przykładem – zajadaj się i opowiadaj z zachwytem jakie przepyszne są np. brokuły lub marchew
- Zadbaj o aktywność fizyczną dziecka, aktywne dziecko zgłodnieje, a wówczas być może zaproponowanie mniej lubianych produktów zakończy się sukcesem
Sprawdź, czy Twoje dziecko ma prawidłową masę ciała. Skorzystaj z naszego kalkulatora i oblicz jego wskaźnik masy ciała (BMI).
