Jak powinna wyglądać dieta w cukrzycy ciążowej?

Jak powinna wyglądać dieta w cukrzycy ciążowej?

Ciąża to szczególny czas dla kobiety, jednak bywa także bardzo wymagający dla jej organizmu. Najczęstszym powikłaniem metabolicznym ciąży jest cukrzyca1.

Czynnikami ryzyka cukrzycy ciążowej są m.in.: cukrzyca  w poprzedniej ciąży, ukończony 35. r.ż., nadwaga lub otyłość, nadciśnienie tętnicze przed ciążą, urodzenie więcej niż dwojga dzieci lub dziecka o masie ciała powyżej 4 kg, PCOS, występowanie cukrzycy typu 2 w rodzinie ciężarnej2.

Przyczyny podwyższonej glukozy we krwi u ciężarnych kobiet

Ciąża z zasady charakteryzuje się wyższym poziomem insuliny oraz mniejszą wrażliwością na ten hormon, co jest niezbędne, aby zapewnić odpowiednią podaż składników odżywczych dla płodu. U niektórych kobiet funkcjonowanie komórek trzustki nie dostosowuje się jednak do wymagań metabolicznych ciąży i dlatego stężenie glukozy we krwi wzrasta do zbyt wysokiego poziomu. Mówimy wtedy o cukrzycy ciążowej (GDM)3.

Skutki nieleczonej cukrzycy ciążowej

Podwyższony poziom cukru (glukozy) we krwi, prowadzący do cukrzycy, może skutkować wieloma poważnymi powikłaniami. U noworodków matek z cukrzycą ciążową znacznie częściej występuje makrosomia (nadmierna masa ciała płodu), co wiąże się z ryzykiem cięcia cesarskiego i dodatkowo z narażeniem noworodka na urazy okołoporodowe4. Zaburzenie glikemii jest zagrożeniem dla płodu i noworodka również ze względu na możliwość występowania wad rozwojowych a nawet obumarcia wewnątrzmacicznego płodu1. Po porodzie noworodki są również narażone na wiele skutków ubocznych, cukrzyca u mamy może u nich wywołać już od początku życia niewłaściwy poziom cukru we krwi, niewłaściwą gospodarkę wapnia i magnezu czy choroby serca, a także zakażenia i zaburzenia oddychania 4. Są też skutki długofalowe, do odległych powikłań u dzieci matek cukrzycowych należą: otyłość, wyższe ryzyko wystąpienia cukrzycy oraz gorszy rozwój psychosomatyczny i intelektualny5. Nieleczona cukrzyca ciążowa powoduje także szereg negatywnych następstw dla matki. Dwukrotnie częściej występuje u nich nadciśnienie tętnicze, stany przedrzucawkowe, poronienia, porody przedwczesne, zakażenia dróg moczowych, pochwy i sromu5.

Cukrzycy ciążowej nie wolno zatem bagatelizować! Jest to zespół chorobowy, który nie tylko zaburza prawidłowy przebieg ciąży i porodu, ale także niekorzystnie rzutuje na dalsze losy matki i jej potomstwa4. Dlatego tak istotnym elementem jest rozpoznanie cukrzycy ciążowej i wdrożenie właściwej opieki diabetologicznej i położniczej5.

Diagnoza: obciążenie glukozą w ciąży i badania testem OGTT

Bardzo istotne dla zdrowia matki i dziecka jest wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej, dlatego wszystkie ciężarne powinny być diagnozowane w tym kierunku5. Na pierwszej wizycie u ginekologa przyszła mama powinna dostać zalecenie wykonania oznaczenia stężenia glukozy na czczo. Po stwierdzeniu przez lekarza prawidłowych wyników kolejne badanie diagnostyczne powinno się odbyć między 24. a 28. tygodniem ciąży i polega na wykonaniu testu 75 g OGTT (doustny test obciążenia glukozą)2, chyba że wcześniej wystąpią objawy sugerujące cukrzycę. Należą do nich: wzmożone pragnienie, osłabienie i wzmożona senność, zwiększona ilość oddawanego moczu, pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych, zmniejszenie masy ciała6.

Lekarz stwierdza cukrzycę ciążową na podstawie wyników testu obciążenia glukozą (75 g OGTT), gdy spełnione jest przynajmniej jedno z poniższych kryteriów2:

  • glikemia na czczo 5,1-6,9 mmol/l (92-125 mg/dl) lub
  • glikemia po 1 godzinie ≥10 mmol/l (180 mg/dl) lub
  • glikemia po 2 godzinach ≥8,5-11 mmol/l (153-199 mg/dl)

Może się zdarzyć, że w teście wyjdą jeszcze wyższe wartości niż kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej. Wtedy mówimy o cukrzycy w ciąży2. Jednak niezależnie od rodzaju cukrzycy (przedciążowa czy rozpoznana w czasie ciąży) należy w trakcie terapii dążyć do wartości cukru we krwi stwierdzanych u zdrowych ciężarnych. Mama z cukrzycą powinna być pod stałą kontrolą lekarza i regularnie monitorować glikemię.

Szczególnie istotnym składnikiem leczenia cukrzycy ciążowej jest umiarkowana, systematyczna aktywność fizyczna np. regularne spacery. Wysiłek fizyczny poprawia utylizację glukozy, zmniejsza insulinooporność tkanek i zwiększa ich wrażliwość na insulinę7. Dodatkowo zaleca się ćwiczenia gimnastyczne o umiarkowanym nasileniu (o ile nie ma przeciwwskazań) oraz dodatkowo stosowanie odpowiedniej diety.

Cukrzyca ciążowa i dieta

Dieta ciężarnej z cukrzycą powinna nie tylko zabezpieczać potrzeby rozwijającego się płodu, ale równocześnie mieć na celu utrzymanie niskiego stężenia glukozy we krwi1. Dzienne zapotrzebowanie kaloryczne zależy od masy ciała, wzrostu, aktywności fizycznej i wieku8, dlatego powinno być wyliczone indywidualnie. Przyszła mama powinna pamiętać o tym, aby przyrost masy ciała w ciąży był prawidłowy (8-12 kg w zależności od wyjściowej masy ciała), ponieważ zbyt duży przyrost może prowadzić do nadmiernego wzrastania płodu2.

Ciężarna z cukrzycą powinna spożywać około 6 posiłków w regularnych porach, pożywienie powinno być równo rozłożone na 3 posiłki główne i 3 dodatkowe, spożywane jako drugie śniadanie, podwieczorek i posiłek przed snem. Szczególnie ważny jest posiłek spożywany między godz. 22.00 a 22.30, zabezpiecza on bowiem ciężarną przed hipoglikemią nocną, powinien zawierać około 25g węglowodanów złożonych7.

Co można jeść przy cukrzycy ciążowej

Źródłem węglowodanów powinny być produkty o niskim indeksie glikemicznym2:

  • pieczywo razowe, graham,
  • gruboziarniste kasze,
  • ryż brązowy,
  • makaron pełnoziarnisty,
  • otręby.

Z diety powinny być całkowicie wykluczone cukry proste, a więc soki owocowe, słodzone napoje, cukier, słodycze, przetwory owocowe i dżemy czy miód1. Cukier w ciąży sprzyja nie tylko groźnej dla zdrowia mamy i dziecka nadwadze i otyłości, ale spożycie cukru i słodyczy zwiększa również ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej9. Stosowanie sztucznych środków słodzących (tzw. słodzików) jest dozwolone, z wyjątkiem sacharyny, która przechodzi przez łożysko i jej wpływ na płód nie jest do końca znany2.

Zapotrzebowanie na białko powinny pokrywać1:

  • chude mięsa,
  • ryby,
  • jogurty naturalne,
  • twarogi.

Należy natomiast unikać tłustych mięs, serów, wędlin i podrobów.

Wskazane są warzywa, zwłaszcza niskowęglowodanowe (m.in. szparagi, ogórek, kalafior, sałata, pomidory, marchew, rzepa), w które dieta powinna obfitować1. Owoce powinny być spożywane w umiarkowanych ilościach. Należy uważać na bardzo dojrzałe owoce oraz winogrona i banany.

Przyszła mama, u której stwierdzono cukrzycę, powinna być pod stałą opieką lekarza, a jeśli to możliwe – także dietetyka, by móc indywidualnie dobrać dietę.

Suplementy w cukrzycy ciążowej

Nie ma specjalnych, odmiennych od ogólnych, zaleceń co do suplementacji witamin i mikroelementów w ciąży u kobiet z cukrzycą7 2.

Cukrzyca po porodzie?

Na szczęście przeważnie cukrzyca ciążowa jest stanem przejściowym: po porodzie u większości kobiet stężenia glukozy ulegają normalizacji! Warto jednak pamiętać, że przebycie cukrzycy w ciąży jest czynnikiem ryzyka jawnej cukrzycy w dalszych latach życia dlatego zaleca się kontrolnie wykonanie 75 g OGTT 6–12 tygodni po porodzie, a potem oznaczanie glikemii na czczo raz w roku2.

Przypisy Rozwiń
  • 1. a. b. c. d. e. f. Gogola C. i wsp., Opieka nad kobietą ciężarną z cukrzycą. Problemy Pielęgniarstwa, 2010, 18.3: 348-352
  • 2. a. b. c. d. e. f. g. h. i. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, 2017, tom 3, suplement A
  • 3. Fernandez-Morera J. i wsp., The possible role of epigenetics in gestational diabetes: cause, consequence, or both. Obstetrics and Gynecology International, 2010, Article ID 605163, 7 pages
  • 4. a. b. c. Wilczyński J., Dziatosz K., Cukrzyca ciążowa–ryzyko dla matki i jej dziecka. Perinatologia, Neonatologia, Ginekologia, 2009, 2: 85-89.
  • 5. a. b. c. d. Łagoda K. i wsp., Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 2008, 4.4: 168-173.
  • 6. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2016, Diabetologia Praktyczna 2016, tom 5, Suplement A
  • 7. a. b. c. Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą. Ginekol Pol, 2011, 82: 474-479
  • 8. Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017
  • 9. Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013
Chcesz regularnie otrzymywać porady dopasowane do wieku Twojego maluszka? Zapisz się do naszego newslettera!
Chcesz regularnie otrzymywać
porady dopasowane do wieku
Twojego maluszka?
Zapisz się do naszego newslettera!

Obowiązek informacyjny cookies:

W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie w ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies. Pliki cookies umożliwiają nam zbieranie anonimowych danych statystycznych w celu usprawnienia działania witryny, a po uzyskaniu Twojej zgody, umożliwiają nam dokonywanie pomiarów i analiz korzystania z witryny (analityczne pliki cookie), dostosowywanie witryny do Twoich zainteresowań (personalizujące pliki cookie) oraz przedstawianie odpowiednich dla Ciebie informacji oraz reklam (pliki cookie do targetowania), w tym w ramach newslettera, powiadomień webpush, usługi retargetingu a także w celu oceny niektórych informacji o Tobie w ramach zautomatyzowanego przetwarzania danych osobowych (w tym profilowanie).

Jeżeli chcesz zmodyfikować lub odwołać zgodę na zapisywanie plików cookies, możesz zrobić to w poniższej zakładce „Dostosuj ustawienia prywatności”, a także w ustawieniach przeglądarki.

W zakresie, w jakim pliki cookies będą zawierać Twoje dane osobowe, podstawą ich przetwarzania jest uzasadniony interes administratora danych (Fundacja Nutricia z siedzibą w Warszawie) - jakim jest potrzeba zapewnienia najwyższej jakości treści prezentowanych przez Fundacja Nutricia poprzez ich dostosowanie do preferencji użytkowników oraz marketing usług Fundacja Nutricia i jej partnerów Google LLC Heureka Huge Idea Sp. z o.o. Freshmail Sp. z o.o. Berry Fish Limited Poczta Polska TNT .

W każdej chwili możesz skontaktować się z nami - biuro@fundacjanutricia.pl lub dowiedzieć się więcej o naszej Polityce Prywatności i Cookies.