Dieta w ciąży – jakich produktów powinnaś unikać, gdy spodziewasz się dziecka?

Każdy organizm by prawidłowo funkcjonować potrzebuje różnorodnego i prawidłowo zbilansowanego pożywienia. Jest to szczególnie ważna kwestia w okresie ciąży, gdy zaczyna się 1000 pierwszych dni dziecka, czyli czas najintensywniejszego rozwoju jego wrażliwego organizmu. W związku z tym warto zwracać szczególną uwagę na to, co na talerzu ciężarnej nie powinno się znaleźć.
Produkty wykluczone z diety ciążowej ze względu na ryzyko zatrucia pokarmowego
Ze względu na ryzyko zatrucia się przez ciężarną Listerią monocytogenes, Toksoplasmą gondii, bądź Salmonellą w jej diecie nie powinny się znaleźć:

• niepasteryzowane mleko i przetwory mleczne (ser feta, brie, Camembert, oscypki) oraz jakiekolwiek potrawy przyrządzone z surowego mleka¹Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345
• hot – dogi, mielonki, wędliny, pasztety, pasty mięsne jeśli nie ma pewności, że zostały podgrzane do temperatury 73 st. C²Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)
• wędzony łosoś, pstrąg, dorsz, tuńczyk, makrela³Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)
• surowe jaja⁴Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• surowe lub niedogotowane mięso jak tatar, szynka parmeńska⁵Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345
• surowe kiełki⁶Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)
• surowe owoce morza⁷Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• wątróbka (ze względu nadmierną ilość witaminy A występującej w postaci retinolu, co może powodować szereg wad wrodzonych u płodu, takich jak wady twarzoczaszki, ośrodkowego układu nerwowego oraz serca)⁸Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345
• Produkty wykluczone z diety ciążowej ze względu na ryzyko zakażenie pasożytami
• Surowa ryba nie jest zalecana w diecie ciężarnej ze względu na ryzyko zanieczyszczenia pasożytami, dlatego niewskazane są też wykonane z surowej ryby⁹Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014:
• sushi
• sushimi
• ceviche¹⁰Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)

Ryby wykluczone z ciążowej diety ze względu na zawartość rtęci
Zawarte w tłustych rybach wysokie stężenia kwasów tłuszczowych DHA, szczególnie ważnych dla rozwoju układu nerwowego są dużym argumentem za tym by pomimo zawartej w rybach rtęci nie ograniczać ich ilości w diecie, spożywać natomiast ryby mniejsze. Niewskazane są¹¹Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014:

• rekin
• makrela królewska
• miecznik
• duży tuńczyk, tuńczyk biały w ilości 170g tygodniowo¹²Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 2. Co mogę jeść, panie doktorze? Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży, Ginekologia po dyplomie (49-58)
• surowe lub mrożone owoce morza

Z ryb często spożywanych w Polsce najwięcej rtęci mają: ryba maślana, okoń, węgorz, płoć i dorsz, natomiast najmniej: śledź, mintaj, łosoś (głównie norweski)¹³Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014.

Używki w ciążowej diecie

Kofeina w czasie ciąży budzi wątpliwości jednak badania wskazują, że umiarkowane jej spożycie nieprzekraczające ilości 300 mg na dobę¹⁴Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345, co odpowiada 3 filiżankom kawy¹⁵Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014 może być dozwolone, a nawet może mieć wpływ na ochronę przed wystąpieniem cukrzycy ciążowej.¹⁶Lim SS, Noakes M, Norman RJ. Dietary effects on fertility treatment and pregnancy outcomes. Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes. 2007;14(6):465-469.

Okres ciąży to czas bezwzględnego zakazu spożywania¹⁷Charkiewicz W., i wsp., Ocena sposobu żywienia kobiet z poronieniem samoistnym. Probl Hig Epidemiol, 2011, 92.1: 94-98.:

• alkoholu
• narkotyków
• palenia papierosów

Należy też unikać stresu i ciężkiej pracy fizycznej, nieprzestrzeganie tych zaleceń wiąże się z ryzykiem przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka¹⁸Charkiewicz W., i wsp., Ocena sposobu żywienia kobiet z poronieniem samoistnym. Probl Hig Epidemiol, 2011, 92.1: 94-98.. 

Umiar w słodzeniu

Cukier to składnik pożywienia, który nie powinien być nadużywany w żadnej diecie. W diecie kobiety ciężarnej, cukier nie powinien występować w nadmiarze ze względu na ryzyko zbyt dużych przyrostów masy ciała, co niesie ryzyko powikłań ciążowych¹⁹Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014.

Słodzików również najlepiej nie stosować w ciąży (w ich skład wchodzą sztuczne substancje słodzące takie jak aspartam, które nie są dokładnie zbadane pod kątem szkodliwości dla płodu²⁰Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014, szczególnie spożycie sacharyny budzi pewne wątpliwości, ponieważ przechodzi ona przez łożysko²¹Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 2. Co mogę jeść, panie doktorze? Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży, Ginekologia po dyplomie (49-58)).

Zioła i suplementy

Wielu suplementów ziołowych nie badano pod kątem ich wpływu na ciążę i laktację, dlatego zasługują na szczególną uwagę i ostrożność w ich stosowaniu oraz zwrócenie uwagi na możliwość interakcji z lekami. W ciąży szczególnie należy uważać na²²Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 2. Co mogę jeść, panie doktorze? Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży, Ginekologia po dyplomie (49-58):

• olej lniany
• diabelski pazur
• schizandryna
• lukrecja
• papaina
• pluskawica groniasta
• aloes
• zielona herbata (zawiera kofeinę)
• sida cordifolia

Niewskazana żywność przetworzona

Ze względu na dużą ilość konserwantów, barwników, sztucznych aromatów nie zaleca się w ciąży²³Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, 2014:

• koncentratów zup
• konserw
• głęboko mrożonych produktów mięsnych i warzywno – mięsnych
• kolorowych napojów gazowanych, które zawierają także dużo cukru, a niektóre

Przypisy Rozwiń

• 1
  Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345
• 2
  Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)
• 3
  Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)
• 4
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 5
  Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345
• 6
  Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)
• 7
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 8
  Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345
• 9
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 10
  Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 1. Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży: obiektywna ocena ryzyka, Ginekologia po dyplomie 1/2010 (12-18)
• 11
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 12
  Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 2. Co mogę jeść, panie doktorze? Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży, Ginekologia po dyplomie (49-58)
• 13
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 14
  Wendolowicz, A., Stefanska, E., Ostrowska, L., 2014. Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20, 3, 341-345
• 15
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 16
  Lim SS, Noakes M, Norman RJ. Dietary effects on fertility treatment and pregnancy outcomes. Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes. 2007;14(6):465-469.
• 17
  Charkiewicz W., i wsp., Ocena sposobu żywienia kobiet z poronieniem samoistnym. Probl Hig Epidemiol, 2011, 92.1: 94-98.
• 18
  Charkiewicz W., i wsp., Ocena sposobu żywienia kobiet z poronieniem samoistnym. Probl Hig Epidemiol, 2011, 92.1: 94-98.
• 19
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 20
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2014
• 21
  Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 2. Co mogę jeść, panie doktorze? Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży, Ginekologia po dyplomie (49-58)
• 22
  Jean T. Cox, MS, RD, LN, Sharon T. Phelan, MD Część 2. Co mogę jeść, panie doktorze? Bezpieczne odżywianie w czasie ciąży, Ginekologia po dyplomie (49-58)
• 23
  Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, 2014