Spis treści
W Internecie krąży wiele mitów na temat alergii, łatwo też ulec „złotym radom” otoczenia. Nie dajmy się zwariować. Płaczliwość dziecka nie musi wcale oznaczać alergii, a dieta eliminacyjna w ramach profilaktyki nie jest konieczna. Im większą wiedzę na ten temat będzie posiadał tata, tym skuteczniej będzie pomagał partnerce w utrzymaniu prawidłowej diety.
Czym jest alergia pokarmowa?
Alergia pokarmowa to nie to samo co nietolerancja pokarmowa – należy wyraźnie rozróżnić te dwie kwestie. W przypadku tej pierwszej przyczyną jest udział mechanizmów immunologicznych, natomiast wszystkie pozostałe reakcje są określane mianem nadwrażliwości pokarmowej lub nietolerancji pokarmowej1 Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa: mleko i inne pokarmy. Wydawnictwo Help-Med, Kraków, 2013.. Nietolerancja to przeważnie wynik niedoboru lub niepełnej aktywności enzymu lub innych z zaburzeń metabolicznych.
Problemy z laktozą
Pamiętaj zatem, że alergia pokarmowa na białko mleka krowiego (zwana potocznie i nieprawidłowo „skazą białkową”) to zupełnie inna dolegliwość, niż nietolerancja na laktozę. Nietolerancja laktozy jest wynikiem niedostatecznej produkcji enzymu, który jest odpowiedzialny za trawienie laktozy w przewodzie pokarmowym. U niemowląt urodzonych o czasie to rzadkość, pojawia się czasem wskutek przebytej infekcji, ale ma charakter przejściowy i ustępuje. Poziom laktozy w mleku mamy jest stabilny i dieta matki karmiącej nie ma wpływu na obecność tego cukru w jej mleku2 Andreas N. I wsp., Human breast milk: a review on its composition and bioactivity. Early Human Development, 2015, 91.11: 629-635..
Natomiast białko mleka krowiego może przedostać się z pożywienia matki do mleka kobiecego i uczulać dziecko3 Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa: mleko i inne pokarmy. Wydawnictwo Help-Med, Kraków, 2013.. Dlatego w przypadku stwierdzonej przez lekarza alergii na białko mleka krowiego u niemowlęcia, konieczna jest eliminacja mleka i nabiału z diety matki karmiącej. W praktyce rzadko się zdarza, aby to, co je mama powodowało alergię u dziecka4 Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2016. Istotna jest zatem odpowiednia diagnoza, by nie narażać dziecka na niepotrzebny stres związany z niewłaściwą dietą eliminacyjną.
Czy da się uchronić dziecko przed alergią pokarmową?
By uchronić dziecko przed alergią, kobiety w czasie ciąży lub w okresie karmienia piersią często stosują dietę eliminacyjną5 dr inż. Danutę Gajewską, prof. Barbarę Królak-Olejnik, Raport „Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia matek karmiących piersią dzieci w wieku powyżej 2 miesięcy”, 2014. Nie ma jednak naukowych dowodów na to, że unikanie potencjalnych alergenów w ciąży lub laktacji wpływa na pojawienie się alergii u dziecka 6 Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 20137 Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2016. Wykluczanie produktów z diety może wręcz niekorzystnie wpływać na stan odżywienia kobiety, ponieważ niesie ryzyko niedoborów. Jak zatem powinna wyglądać prawidłowa prewencja alergii?
- Prawidłowy skład bakterii jelitowych dziecka (pozytywnie wpływ ma przede wszystkim poród naturalny oraz karmienie piersią8 Azad M I wsp., Impact of maternal intrapartum antibiotics, method of birth and breastfeeding on gut microbiota during the first year of life: a prospective cohort study. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 2016, 123.6: 983-993.)
- Karmienie piersią – wspiera prawidłowy rozwój oraz kształtuje naturalną odporność dziecka9 Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa: mleko i inne pokarmy. Wydawnictwo Help-Med, Kraków, 2013.
- Nie należy wprowadzać za wcześnie produktów uzupełniających, najwcześniej po ukończeniu 17. tygodnia życia10 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. To ważne, bo w Polsce 2/3 niemowląt ma wprowadzane pokarmy za wcześnie11 Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016
- Zakaz palenia tytoniu w otoczeniu dziecka12 Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2016
- Unikanie stosowania antybiotyków, o ile oczywiście to możliwe13 Azad M I wsp., Impact of maternal intrapartum antibiotics, method of birth and breastfeeding on gut microbiota during the first year of life: a prospective cohort study. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 2016, 123.6: 983-993.
- Warto zwrócić uwagę na żywienie, zwłaszcza na witaminę D, LCPUFA i antyoksydanty14 Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017. Witamina D to kluczowy składnik dla prawidłowego rozwoju odporności i powinna być suplementowana przez cały pierwszy rok życia15 Płudowski P., i wsp. Witamina D Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów–wytyczne dla Europy Środkowej, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2013, T. 10, 573-578. Na ilość LCPUFA (długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych) w mleku mamy wpływa jej jakość diety 16 Borszewska-Kormacka M. i wsp., Stanowisko grupy ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji, Stand Med Pediatr, 2013, 10 265-279stąd konieczne jest spożycie 1-2 porcji tłustych ryb tygodniowo oraz odpowiednia suplementacja DHA17 Szajewska H. i wsp., Karmienie piersią. Stanowisko PTGHiŻD. Standardy Medyczne Pediatria, 2016, 13.1 9-24.. Najlepszym źródłem antyoksydantów są warzywa, owoce i orzechy. 18 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017.
Zadanie dla taty – rozsądek
Po pierwsze, mleko matki jest najlepszym pokarmem dla niemowląt i zwykle nie ma żadnych przeciwwskazań do karmienia piersią19 Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2016. Samodzielnie nie stosujcie diet eliminacyjnych i nie wykluczajcie żadnych produktów z diety mamy, zwłaszcza za namowami i wszelkimi „dobrymi radami” bliskich i otoczenia. W momencie wątpliwości konieczna jest konsultacja ze specjalistą, bo tylko lekarz jest w stanie zdiagnozować alergię. Wskazaniem do czasowej eliminacji niektórych pokarmów z diety matki karmiącej piersią są jedynie znacznie nasilone objawy20 Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Alergia i nietolerancja pokarmowa: mleko i inne pokarmy. Wydawnictwo Help-Med, Kraków, 2013.. Ułożenie diety eliminacyjnej jest trudnym i wymagającym zdaniem, dlatego najlepiej udać się w tym celu do dietetyka. Wczesne rozpoznanie alergii i prawidłowo dobrana dieta eliminacyjna są kluczowe – warunkują prawidłowy rozwój fizyczny i intelektualny dziecka21 Błażowski Ł., Kurzawa R., Alergia na białka mleka krowiego–teoria i praktyka. Część I. Obraz kliniczny i zasady rozpoznawania Część II. Standardy Medyczne/Pediatria, 2017, T. 14, 695-712, dlatego wsparcie ze strony taty jest w tym zakresie nieocenione.
