Spis treści
Niemowlęta i małe dzieci mają szczególne potrzeby żywieniowe ponieważ ich rozwijający się i wrażliwy organizm nie jest jeszcze gotowy na wszystkie potrawy z „dorosłego stołu”. Tuż po narodzinach najlepszym pokarmem dla dziecka jest mleko kobiecie, które powinno być wyłącznym pożywieniem przez pierwsze 6 miesięcy. W okresie pomiędzy 17. a 24. tygodniem życia dziecko dojrzewa do tego by wprowadzić mu produkty uzupełniające1Szajewska i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2014 T. 11 321-338! Na etapie rozszerzania diety z każdym tygodniem menu niemowlęcia staje się coraz bardziej urozmaicone. Akceptacja smaku warzyw, owoców i zbóż pozwala na wprowadzania także mięs i ryb. Ryby to cenne źródło białka, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które wspomagają odporność maluchów. Dowiedz się, które ryby dla niemowlaka będą odpowiednie i w jakiej formie by najlepiej odpowiadały potrzebom żywieniowym rozwijającego się organizmu.
Dlaczego warto włączyć ryby do diety małego dziecka?
Ryby są źródłem wysokiej jakości białka, które stanowi budulec dla organizmu i wpływa między innymi na rozwój układu kostnego, mięśniowego, a także uczestniczy w procesie widzenia. Są także bogate w zdrowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym niezwykle istotne DHA, które ogrywa szczególnie ważną rolę w rozwój mózgu, układu nerwowego, a także wspomaga odporność2Poradnik Żywienia Niemowląt, Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, Medycyna Praktyczna 2020! Ryby i owoce morza są także bogate w jod, który jest niezbędny do produkowania hormonów tarczycy, a jego odpowiednie spożycie poprawia funkcje poznawcze. Oprócz tego, że są wartościowe to przede wszystkim są pyszne! Czy wszystkie gatunki ryb można podawać małym dzieciom?
Czy wiesz, że:
Wbrew obiegowej opinii regularne spożywanie ryb (kilka razy w miesiącu) w 1. roku życia nie zwiększa ryzyka rozwoju alergii u Twojego malucha! Dlatego nie opóźniaj wprowadzania ryb i dołącz je do menu niemowlęcia3Poradnik Żywienia Niemowląt, Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, Medycyna Praktyczna 2020.
Nie wszystkie w diecie najmłodszych!
Gatunków ryb jest cały wachlarz, ale nie wszystkie powinny się pojawiać często w diecie maluchów. Warto wybierać ryby morskie, najlepiej wolno żyjące. Do diety maluchów należy wybierać dorsza, łososia norweskiego (hodowlanego), makrelę atlantycką, morszczuka, pstrąga hodowlanego, sardele, sardynkę, suma i szprota4Opracowano na podstawie wytycznych polskich towarzystw naukowych oraz opinii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i amerykańskiego Urzędu ds. Żywności i Leków (FDA). Gatunki, które powinny być ograniczone to:
a) Ryby drapieżne
Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku ryb drapieżnych, takich jak okoń, makrela królewska, tuńczyk, miecznik, szczupak oraz rekin. Ryby te kumulują największą ilość szkodliwych substancji i metali ciężkich, takich jak rtęć i metylortęć5Opracowano na podstawie wytycznych polskich towarzystw naukowych oraz opinii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i amerykańskiego Urzędu ds. Żywności i Leków (FDA).
b) Ryby wędzone i konserwy rybne
Małe dzieci i niemowlęta nie powinny jeść ryb wędzonych, konserw rybnych i ryb w zalewach. W trakcie wędzenia wytwarzają się szkodliwe związki. Dotyczy to zarówno ryb wędzonych na gorąco oraz wędzonych na zimno. Produkty wędzone zawierają też znaczne ilości soli, która obciąża nerki dziecka i przyczynia się do kształtowania nieprawidłowych nawyków żywieniowych. Skład konserw rybnych i ryb w solankach i zalewach nie jest odpowiedni dla małego dziecka, dlatego też nie zaleca się podawania ich maluchom.
Bezpieczeństwo przede wszystkim
W Polsce spożywa się nadal za mało ryb i owoców morza. Podejrzewać można, że przyczyną są występujące zanieczyszczenia tej grupie produktów. Substancje toksyczne jak rtęć i jej pochodne, kadm, dioksyny obecne w wodzie mogą dostawać się do mięsa ryb i owoców morza, których spożycie może przekroczyć dozwolone stężenia, dlatego tak ważne jest pozyskiwanie ich ze sprawdzonych źródeł. Oprócz wyboru właściwych gatunków ryb należy pamiętać by surowce, które podajemy najmłodszym były przebadane i kontrolowane. Dobrym rozwiązaniem jest korzystanie z żywności dedykowanej najmłodszym, która jest dopasowana do potrzeb niemowlęcia i małych dzieci. Pamiętajmy, że normy dla dorosłych są inne niż dla maluchów, a ryby w produktach dedykowanym najmłodszym muszą spełniać wyjątkowo surowe normy – zgodnie z prawem krajowym i europejskim.
Jak najlepiej podawać rybę dla malucha?
Ryby należą do produktów, które się szybko i łatwo psują, więc najważniejsze jest by posiłki były przygotowane ze świeżych produktów. Oprócz wyboru bezpiecznego gatunku, bardzo ważne jest jego właściwe przygotowanie. Solenie produktów dla małych dzieci nie jest dobrym pomysłem – dzieci powinny poznawać naturalne smaki. Potrawy warto urozmaicać aromatycznymi warzywami czy ziołami jak koperek, natka czy bazylia. Najlepszymi technikami kulinarnymi jest duszenie, gotowanie na parze, gotowanie w wywarze, pieczenie w rękawie czy naczyniu żaroodpornym. Mięso ryby szybko się piecze – wystarczająca jest już temperatura 170 stopni, a czas pieczenia należy dopasować do wielkości kawałka. Popularną techniką jest smażenie, ale warto zamienić je na korzyść pieczenia w rękawie czy gotowania. Ryby tłustsze, jak łosoś czy pstrąg z powodzeniem można przygotować na parze, w rękawie czy udusić bez dodatku tłuszczu. W diecie najmłodszych wystrzegaj się podawania ryb:
a) Smażonych w głębokim tłuszczu
Panierowanie i smażenie w głębokim tłuszczu nie jest zalecane w ogóle – także przy potrawach rybnych. Wysoka temperatura oleju i wysoka zawartość tłuszczu w tych potrawach nie jest odpowiednia dla małego i rozwijającego się organizmu
b) Potraw wysokoprzetworzonych
Produkty jak paluszki krabowe, paluszki rybne czy kotleciki rybne często są kojarzone z dietą najmłodszych, ale niesłusznie. Wysoki stopień przetworzenia, obecność dodatków do żywności, konserwantów i soli przemawia za tym by ich nie włączać do menu maluchów. Ponadto wysoka zawartość tłuszczu w tych produktach może sprzyjać rozwoju nadwagi i otyłości w późniejszym wieku
c) Surowych ryb i owoców morza
Niedosmażone lub surowe ryby i owoce morza mogą być źródłem groźnych, chorobotwórczych pasożytów i drobnoustrojów (np. listeriozy). Potrawy jak sushi z surową rybą czy marynowane surowe ryby nie są dobrym wyborem. Pamiętaj by podawać je wyłącznie po obróbce termicznej – wewnątrz ryby powinno być minimum 63 stopnie.
d) Nieprawidłowo mrożonych i rozmrażanych
Mrożone ryby należy przechowywać w temperaturze nie wyższej niż -18 stopni, a rozmrażanie jej powinno być w lodówce. Taka rozmrożona ryba powinna być przygotowana w przeciągu 12 h. Pamiętaj by nie zamrażać ponownie ryby i owoców morza, które już się uprzednio rozmroziło6Poradnik Żywienia Niemowląt, Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, Medycyna Praktyczna 2020.
