Spis treści
Przedwiośnie to czas, gdy stragany i sklepy kuszą bogatą ofertą warzywnych nowalijek. Te kolorowe wczesnowiosenne warzywa, kupowane z rozsądkiem i spożywane z umiarem, stanowią wspaniałą kulinarną przygodę dla małych i dużych, urozmaicając nie jeden posiłek!
Rzodkiewka
Rzodkiewka to pierwsza nowalijka pojawiająca się na rynku warzywnym, a uprawiana jest aż do późnej jesieni. Charakteryzuje się dużą wartością odżywczą, jest źródłem witaminy C, witamin z grupy B i składników mineralnych, jak żelazo, wapń, siarka i magnez. Z uwagi na powolny proces przemiany związków azotowych, w rzodkiewkach obserwuje się zwykle wysokie ilości azotanów. Z tego powodu, nie należy spożywać dużej ilości rzodkiewek jednorazowo, a małym dzieciom, do 3 lat lepiej zrezygnować z ich podawania. Rzodkiewki pozbawione jędrności, zwiędnięte o zaparzonych żółtych liściach mogą zawierać związki azotowe niebezpieczne dla zdrowia.
Sałata
Już w starożytności ceniono sałatę, za jej wysoką wartość odżywczą i smakową. Sałaty szklarniowe i gruntowe zbierane od października do końca marca cechują się większą zawartością azotanów, niż zbierane w pozostałej części roku. Warto wybierać sałaty, które mocno skupiają liście wokół głąbu. Żółte ślady trzonu sałaty świadczą o długotrwałym jej przechowywaniu w niekorzystnych warunkach.
Szczypior
Jest jednym z najmniej wymagającym w uprawie warzywem, które w warunkach domowych może rozwijać się przez cały rok. Z cebulek dymek, umieszczonych w doniczkach wypełnionych ziemią ogrodniczą do uprawy warzyw, po około 3 tygodniach uprawy na domowym parapecie wyrasta delikatny w smaku, pobudzający apetyt i wspomagający trawienie szczypior. Najlepiej spożywać go na surowo, pozwalając maluchom na samodzielne dekorowanie potraw.
Warzywa kapustne
W głąbie kapusty i na jej zewnętrznych, najbardziej odstających liściach, gromadzi się najwięcej szkodliwych dla zdrowia azotanów. Młoda kapusta, w postaci świeżej lub duszonej, w niewielkich ilościach może pojawić się w diecie dziecka po ukończeniu pierwszego roku życia.
Młoda marchew
Największe ilości niekorzystnych dla zdrowia związków gromadzi się tuż pod skórką warzyw korzeniowych oraz w pobliżu łodygi. Z tej przyczyny, przed podaniem młodej marchewki najmłodszym dzieciom, należy ją dokładnie umyć i obrać lub wyszorować ostrym zmywakiem oraz odciąć górny koniec, a także ugotować. Woda z gotowania młodej marchewki nie powinna być wykorzystywana do przygotowania innych potraw. Maluszkom przed pierwszymi urodzinami nie należy podawać soku z młodej marchewki.
Młode ziemniaczki
Pierwsze młode polskie ziemniaczki pojawiają się na przełomie maja i czerwca. Charakteryzują się niewielkim rozmiarem i cienką, łuszczącą się skórką. Jak inne nowalijki, szybko tracą świeżość i dlatego nie nadają się do długiego przechowywania. Najlepsze jakościowo będą nieposiniaczone, niemyte, a wyłącznie ręcznie oczyszczone młode okazy. Warto zwrócić uwagę, że od marca na rynku polskim można nabyć ziemniaki oznaczone jako wczesne, które są importowane z krajów śródziemnomorskich, a pod względem walorów smakowych i odżywczych nie dorównują ziemniakom młodym.
Młode ogórki
Ogórki, obok pomidorów mają najmniejszą zdolność do gromadzenia azotanów. Polskie, szklarniowe ogórki pojawiają się na rynku pod koniec marca, a gruntowe w maju. Należy wybierać ogórki mniejsze, jędrne, o twardych końcach, bez plam i przebarwień. Ogórki nienaturalnie grube i długie mogą zawierać duże i twarde do pogryzienia przez małe dzieci pestki. Większość maluchów uwielbia ogórki jedzone na surowo i w mizerii.
Kilka rad na koniec
Warzywa, niezależnie od czasu uprawy i zbioru powinny stanowić podstawę codziennej diety. Urozmaicenie to ważna zasada, jaką należy się kierować w ich wyborze. Kupując, należy dokładnie oglądać warzywa, a przed podaniem dziecku odpowiednio przygotować. Uprawa warzyw w przydomowych ogródkach lub na okiennych parapetach, gwarantuje wolne od chemicznych związków plony i cieszy oko.
Piśmiennictwo
- Baran A., Jasiewicz C. Zawartość wybranych składników mineralnych w rzodkiewce zakupionej na placach targowych Krakowa. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLIV, 2011, 1, str. 25–3
- Marcela Krawiec, Agata Dziwulska-Hunek, Krzysztof Kornarzyński, Salwina Palonka ; “Effect of selected physical factors on radish (Raphanus sativus L.) seeds germination”; Acta Agroph. 2012, 19(4), 737–748.
- Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych (z późniejszymi zmianami).
- Hallmann E., Rembiałkowska E. Nowalijki – za i przeciw. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Wszechnica Żywieniowa SGGW, 2008.
- Murawa D., Banaszkiewicz T., Majewska E., Błaszczuk B., Sulima J. Zawartość azotanów (III) i (V) w wybranych gatunkach warzyw i ziemniakach dostępnych w handlu w Olsztynie w latach 2003-2004. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLI, 2008, 1, str. 67 – 71.
- Śmiechowska M., Przybyłowski P. Zawartość azotanów (V) oraz azotanów (III) we wczesnych warzywach z uprawy ekologicznej. Roczn. AR w Poznaniu, CCCXXIII Ogrodnictwo, 2000, 31, cz. 1, 521-525.
- Śmiechowska M., El-Sayed Mostafa U., Newerli-Guz J. The content of nitrates and nitrites in food products for children. Egyp. J. of Nutr., 2001, Vol. XVI, No. 1, 63-81.
