Do niedawna zalecano podawanie witaminy D w postaci suplementów jedynie dzieciom, ponieważ funkcją tej witaminy w organizmie jest regulowanie gospodarki wapnia i fosforu, ważnych składników dla metabolizmu tkanki kostnej1 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017.. Przypuszcza się jednak, że oprócz klasycznego działania zapobiegającego krzywicy witamina ta pełni szereg ważnych funkcji, zwraca uwagę zwłaszcza potencjalny wpływ witaminy D na profilaktykę chorób cywilizacyjnych, takich jak nowotwory, choroby sercowo-naczyniowe czy cukrzyca2 Płudowski P., i wsp. Witamina D Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów–wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2013 T. 10 573-578.
Czy witaminę D można brać cały rok? Czy witamina D powinna być podawana nadal dzieciom po pierwszym roku? Ze względu na jej szerokie działanie a także z powodu alarmujących wyników badań związanych z niedoborem tego składnika3 Stolarczyk A, Szott K, Socha P. Ocena sposobu żywienia niemowląt w wieku 6 i 12 m.ż. w populacji polskiej w odniesieniu do zaleceń Schematu Żywienia Niemowląt z 2007 roku. Stand Med Pediatr 2012;9:545-551.4 Płudowski P., i wsp. Witamina D Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów–wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2013 T. 10 573-578 – eksperci zalecają suplementację witaminy D zarówno u niemowląt i małych dzieci, jak i dorosłych. Zalecane jest jej uzupełnianie przez żywność wzbogacaną i/lub suplementy, sposób suplementacji i dawkę należy skonsultować z lekarzem.
Obowiązujące obecnie zalecenia dla Polski i Europy Środkowej, rekomendują przyjmowanie następującej ilości witaminy D, według jednostek międzynarodowych (IU)5 Płudowski P., i wsp. Witamina D Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów–wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2013 T. 10 573-578:
Noworodki i niemowlęta – Witamina D przenika w niewielkiej ilości do pokarmu kobiecego, dlatego suplementacja u matki nie rozwiązuje problemu zaopatrzenia w tę witaminę niemowlęcia6 Szajewska H. i wsp., Karmienie piersią. Stanowisko PTGHiŻD. Standardy Medyczne Pediatria, 2016, 13.1 9-24.. Bez względu na to czy niemowlę jest karmione piersią czy mlekiem modyfikowanym, zaleca się przez pierwsze pół roku życia suplementację witaminy D w ilości 400 IU/dobę [3]. Z uwagi na rosnące potrzeby żywieniowe maluchów po 6. miesiącu życia rekomenduje się by codziennie suplementować 400-600 IU witaminę D aż do skończonego 12 miesiąca życia. Mleko stanowi podstawę żywienia dziecka w pierwszym roku życia, jednak eksperci są zgodni, że suplementacja witaminy D w tym okresie rozwojowym jest niezbędna z uwagi na szereg korzyści jakie niesie ze sobą7Szajewska H i wsp. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne Pediatria 2021 .
Dzieci i młodzież (1-18 lat) – Dzieci powyżej 1. roku życia również znajdują się w grupie ryzyka niedoborów żywieniowych, związanych z witaminą D. Roczniaki mają zapotrzebowanie na witaminę D jest sześciokrotnie wyższe niż dorośli w przeliczeniu na kilogram masy ciała [Jarosz,2017]. Jak pokazują badania, spożycie tej witaminy z dietą jest przeważnie niewystarczające, stąd konieczność uzupełniania jej poprzez spożywanie produktów wzbogacanych w tę witaminę oraz jej suplementację – zawsze po konsultacji z lekarzem. Dzieci w wieku 1–10 lat nie muszą suplementować witaminy D, jeżeli przebywają na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami, przez co najmniej 15 minut w godzinach od 10.00 do 15.00, bez kremów z filtrem, w okresie od maja do września. Jeżeli warunki te nie są spełnione to warto suplementować witaminę D w dawce 600–1000 IU/dobę, w zależności od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok8 Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka, 2020 .
Osoby dorosłe (powyżej 18 lat) – suplementacja w dawce 800-2000 IU na dobę (zależnie od masy ciała) jest zalecana przez cały rok, jeśli nie można zagwarantować w okresie letnim wystarczającej syntezy witaminy D przez skórę.
Osoby starsze (65 lat i powyżej) powinny przyjmować dawkę 800-2000 IU przez cały rok ze względu na pogarszającą się z wiekiem skuteczność skórnej syntezy witaminy D.
Kobiety ciężarne i planujące ciążę – kobiety planujące ciążę powinny rozpocząć lub utrzymać suplementację zgodnie z wytycznymi dla dorosłych. Kobietom w ciąży rekomenduje się dawkę 1500-2000 IU na dobę. Suplementacja powinna się rozpocząć przynajmniej od drugiego trymestru ciąży.
Osobne wytyczne ustalono dla osób z grup ryzyka niedoboru witaminy D (np. wcześniaków), osób z otyłością (także dzieci i nastolatków), osób pracujących w nocy i o ciemnej karnacji. Osoby te wymagają większych dawek witaminy D i powinny one zostać indywidualnie dobrane przez lekarza.
