Spis treści
W żywieniu dziecka istotna jest nie tylko prawidłowa dieta, dobrze zbilansowana pod kątem dostarczanych składników odżywczych, ale także JAKOŚĆ żywności, z której sporządzane są posiłki 1 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. Jakość środków spożywczych to nie tylko ich wysoka wartość odżywcza, którą zazwyczaj możemy ocenić, czytając etykiety produktów. Ważne jest również to, czego nie widać i czego nie da się wyczytać z opakowania – brak szkodliwych dla zdrowia substancji.
Dlaczego jakość jest taka ważna?
U niemowląt i małych dzieci mechanizmy obronne, które chronią je przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, nie są jeszcze w pełni dojrzałe, dlatego ważne jest, aby żywność przeznaczona dla dzieci pozbawiona była szkodliwych dla zdrowia substancji, takich jak metale szkodliwe dla zdrowia, środki ochrony roślin (pestycydy), nawozy sztuczne, niektóre substancje dodatkowe 2 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. Pamiętajmy, że dziecko ma też znacznie mniejszą masę ciała. Dlatego też, aby nie narazić się na negatywne skutki zdrowotne, dziecko może spożyć znacznie mniejszą dawkę zanieczyszczeń w porównaniu z dawką, którą bez szkody dla zdrowia mógłby spożyć dorosły.
Jaka żywność dla dzieci jest odpowiednia?
Z wielu badań wynika, że dzieci dość szybko, nawet już po ukończeniu pierwszego roku życia przechodzą na dietę stołu rodzinnego, czyli że ich sposób karmienia upodabnia się do żywienia osób dorosłych w rodzinie 3 Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016. Wiąże się to z włączeniem do diety produktów, których dzieci powinny unikać.
Wybierając surowce, z których przygotowujemy posiłki dla dzieci, warto zwrócić uwagę na pochodzenie kupowanych warzyw, owoców, zbóż (kaszek), mięsa[FN]
Czy kupując warzywa i owoce na rynku zamiast w markecie mamy pewność, że rośliny te są zdrowsze? Pomimo zapewnienia sprzedawcy, że produkty są wolne od środków ochrony roślin i mogą być przez nas użyte do przygotowania dań dla malucha, nie mamy jakiejkolwiek gwarancji, że są one dla niego odpowiednie. Dlaczego? Warzywa nie zostały poddane kontroli pod względem bezpieczeństwa i możliwych zanieczyszczeń, np. toksyn pochodzących z pleśni. Nawet jeżeli rolnik rzeczywiście nie stosował pestycydów, mogło dojść do zanieczyszczenia produktów poprzez możliwe zanieczyszczenie środowiska, np. zanieczyszczona woda spływającą z sąsiadujących pól. Dlatego tak bardzo istotna jest kontrola roślin uprawnych przeznaczonych na produkty dla dzieci oraz wiarygodni dostawcy.
Żywność dla niemowląt i małych dzieci spełnia też surowe normy jakości i bezpieczeństwa produktu, o wiele bardziej restrykcyjne w porównaniu z żywnością ogólnego przeznaczenia. W przypadku niektórych składników są one nawet kilka tysięcy razy surowsze!
Takimi zanieczyszczeniami mogą być pozostałości pestycydów (szczególnie w warzywach), metali ciężkich (np. rtęci w rybach), toksyny z pleśni (występujące zwłaszcza w zbożach)4 P. Socha, H. Mojska, K. Stoś, B. Przygoda, Raport Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci, Warszawa 2015.
Ich obecność w żywności wynika z nieodpowiedniej uprawy roślin, transportu bądź przechowywania. W przypadku jakości mięsa ryb ma na nią wpływ również stan czystości akwenów wodnych, w których żyją. Nie bez znaczenia więc jest to, czy ryba pochodzi z otwartych czy z zamkniętych mórz. Istnieją doniesienia, które udowadniają wyższe stężenia toksycznych substancji w rybach hodowlanych w porównaniu do dzikich5Tornero V., Hanke G. Chemical contaminants entering the marine environment from sea-based sources: A review with a focus on European seas. Marine Pollution Bulletin V. 112, 1–2, 15, 2016, s. 17-38. Wniosków jednak nie można uogólnić ponieważ analiza danych wskazuje na to, że stosowanie chemikaliów jest różne w różnych typach gospodarstw akwakultury, a dodatkowo może różnić się nie tylko między krajami ale również między poszczególnymi operacjami w tym samym kraju6Ibidem. Jest to niepokojące ponieważ zanieczyszczenia te mogą kumulować się w tkankach i stanowić zagrożenie dla wciąż niedojrzałego organizmu dziecka7Stolarczyk A., Produkty zbożowe pod lupą dietetyka. Standardy Medyczne Pediatria, 2018, T. 15, 261-267. Dlatego jakość żywności podawanej maluchom jest tak niezmiernie ważna.
Jak sprawdzić, że żywność jest odpowiednia dla małego dziecka?
Zgodnie z zaleceniami ekspertów, jeżeli wybierasz żywność dla niemowlęcia i dziecka w pierwszych latach życia, korzystaj z asortymentu produktów wytwarzanych dla tej grupy konsumentów8Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. Kupując żywność przeznaczoną dla niemowląt i małych dzieci (np. kaszki, owoce i warzywa w tubkach i słoikach) korzystasz z produktów najwyższej jakości – naturalnych, mało przetworzonych, pochodzących z kontrolowanych uprawi i hodowli9Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. Ich skład i jakość są regulowane prawnie, a stawiane im wymagania są bardziej restrykcyjne niż dla żywności ogólnego spożycia10Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. Dotyczy to odpowiedniego składu, braku substancji dodatkowych (np. konserwantów, sztucznych barwników, wzmacniaczy smaku i aromatu), wyjątkowej jakości surowców oraz stosowanej technologii produkcji. Wybierając produkty z tej grupy rodzice mają pewność, że są one dostosowane do potrzeb żywieniowych ich dzieci. Są bezpieczne, ściśle kontrolowane – ich jakość sprawdzana jest na każdym etapie produkcji, od zbiorów surowców do momentu wysłania produktów do sklepu11Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. Przykładem mogą być zboża z upraw specjalnie przeznaczonych pod produkcję żywności dla dzieci. Ogólnodostępne produkty zbożowe są podatne na niektóre zanieczyszczenia, m.in. toksyny pleśniowe czy pestycydy, które kumulują się w tkankach12Stolarczyk A., Produkty zbożowe pod lupą dietetyka. Standardy Medyczne Pediatria, 2018, T. 15, 261-267. Zanieczyszczenia te mogą stanowić zagrożenie dla niedojrzałego organizmu dziecka. Zboża, z których produkowane są kaszki, takie jak ryż, pszenica czy owies są badane pod katem tych zanieczyszczeń i muszą spełniać bardzo ostre normy jakości.
