gorący temat
Z tego artykułu dowiesz się:
Dziecko w okresie 1000 pierwszych dni intensywnie rośnie i rozwija się. Po pierwszym roku życia rośnie zapotrzebowanie na witaminę D i wapń1, czyli składniki które wspomagają prawidłowy rozwój układu kostnego. Dlatego nie powinno ich brakować w diecie dziecka, by mogło pewnie stawiać pierwsze kroki. Ważnymi składnikami mineralnymi, które wspomagają umiejętności poznawcze są jod i żelazo2. Aby zapewnić dziecku odpowiednią ilość energii, białka, tłuszczu, a także wszystkie potrzebne witaminy i składniki mineralne, dbaj o to aby dieta dziecka była zbilansowana. Do menu malucha włącz różnorodne produkty spożywcze jak owoce i warzywa, kasze, mięso, ryby, mleko i produkty mleczne, dobrej jakości tłuszcze. Do układania diety juniora pomocny może być modelowy talerz żywieniowy.
Zacznijmy od tego, czym jest modelowy talerz żywieniowy. Obrazuje on orientacyjną liczbę i wielkość porcji różnych produktów spożywczych, które są zalecane w ciągu dnia dla dziecka w wieku 1-3 lata. Zobacz, ile jakich produktów dostarczać dziecku w ciągu dnia.
Produkty zbożowe właściwie wkomponowane w dietę dziecka powinny stanowić główne źródło energii dla jego organizmu. Najlepsze produkty zbożowe to te z pełnego przemiału, przetworzone w niewielkim stopniu. 1 porcja produktów zbożowych to np. ½ szklanki płatków zbożowych, kromka chleba razowego, pół bułki pełnoziarnistej, 2-3 łyżki kaszy gryczanej, ryżu lub makaronu (po ugotowaniu)3.
Świeże warzywa, w okresie letnim i jesiennym, kiedy jest ich największy wybór powinny wzbogacać posiłki twojego dziecka i sprawiać, że kolorowy talerz będzie zachęcał do zjedzenia posiłku. W zimie korzystaj z szerokiej gamy warzywnych mrożonek.
1 porcja warzyw to np.
Zbyt mała ilość warzyw jest jednym z głównych problemów żywieniowych wśród dzieci w Polsce!5
Owoce w diecie Twojego dziecka mogą być wspaniałym zdrowym deserem lub przekąska. Jeśli podajesz je w formie soku, najlepszy będzie sok samodzielnie wyciskany w domu. Najzdrowszym wyborem będzie ten z owoców pochodzących z upraw ekologicznych. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami nie należy podawać maluszkowi więcej niż pół szklanki soku dziennie (120 ml)6. Stawiaj zdecydowanie owoce ponad wszelkimi sokami, a na co dzień do picia wybieraj wodę7. 1 porcja owoców to np. w ½ szklanki malin, mała brzoskwinia, pół banana, dwie morele, małe jabłko8. Na deser lub jako dodatek do dań możesz zaproponować maluszkowi gotowe posiłki z oznaczeniem wieku na opakowaniu, które spełniają rygorystyczne kryteria co do bezpieczeństwa w porównaniu do żywości dla osób dorosłych. Takie dania spełniają bardzo wymagające normy na obecność szkodliwych metabolitów pleśni, azotanów, azotynów, metali ciężkich i pozostałości środków ochrony roślin takich, jak pestycydy9 10.
Kolejną istotną rzeczą jest zapewnienie dziecku w diecie odpowiedniej ilości mleka i przetworów mlecznych. Te produkty powinny się także znaleźć w diecie dzieci karmionych piersią. Mleko mamy jest nadal wartościowe odżywczo, jednak samo w sobie nie jest już wystarczające dla zbilansowania diety dziecka. Przykładowo wapń jest bardzo istotnym składnikiem dla rozwijającego się organizmu dziecka, a jego zawartość w mleku mamy nie jest wysoka. Dlatego należy zadbać, aby każdego dnia dziecko dostawało odpowiednią ilość porcji produktów mlecznych. Jedna porcja zawiera się w ½ szklanki jogurtu lub kefiru (wybieraj zawsze te naturalne czyli bez dodatku cukru), w 2 łyżeczkach twarożku, w kubku mleka płynnego spożywczego o zawartości 2% lub 3,2% tłuszczu lub w kubku mleka modyfikowanego. Mleko modyfikowane typu Junior dzięki zawartości m.in. wapnia, żelaza i witaminy D pomaga uzupełnić dietę w te deficytowe często składniki4. W celu dostarczenia organizmowi dziecka witaminy D w miesiącach od października do kwietnia należy podać mu suplement tej witaminy, bowiem synteza skórna jest w tym czasie niewystarczająca. Całkowita podaż witaminy D w ciągu doby dla dziecka w tym wieku to 600-1000 IU. Dawkę suplementu należy dobrać w zależności od podaży witaminy D z dietą. Jeżeli podajesz swojemu dziecku mleko modyfikowane typu Junior może się zdarzyć, że jego dieta nie będzie wymagała suplementowania tego składnika, bowiem takie mleko jest wzbogacane w ten składnik11.
Są ważnym źródłem białka, witamin z grupy B i żelaza, bardzo dobrze przyswajalnego przez organizm. Najlepsze będzie odpowiednio przygotowane (pieczone, duszone) chude mięso wysokiej jakości, np. drobiowe lub ryby. Ryby należy podawać dziecku 2 razy w tygodniu, z uwagi na zawarte w nich nienasycone długołańcuchowe kwasy tłuszczowe i jod. Wyniki badań pokazują, że większość małych dzieci w Polsce je za mało ryb, a co za tym idzie, ich dieta jest niedoborowa w te ważne dla rozwoju składniki5. Unikaj smażenia! 1 porcja to np.: ½ piersi z kurczaka, ½ jajka, 1 plasterek wędliny lub cienki plaster pieczonej ryby3.
Bardzo ważna jest podaż odpowiedniej jakości tłuszczu, będącego źródłem kwasów tłuszczowych, zwłaszcza długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Tłuszcze powinny zaspokajać 30-40% całości zapotrzebowania na energię (czyli więcej niż w diecie osób dorosłych), co jest niezbędne w okresie intensywnego wzrostu12. 1 porcja tłuszczu to np. 1 łyżeczka oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego czy 1 łyżeczka masła3.
Między 1. a 3. rokiem życia dziecka ilość podawanych płynów powinna wynosić około 1300 ml1 (około 5 pełnych szklanek) na dobę. Najlepsza dla dziecka jest woda niskozmineralizowana, bez dodatku substancji smakowych i cukru, butelkowana i z atestem3. Woda najlepiej zaspokaja pragnienie, dlatego dzieci powinny mieć zawsze dostęp do picia. Najlepiej, by woda była stale w zasięgu wzroku dziecka, tak by mogło zasygnalizować, że chce mu się pić.
Podsumowując: Dieta dziecka w tym ważnym dla niego okresie powinna zawierać wszystkie wspomniane wyżej elementy. Pozwoli to zapobiec niedoborom ważnych składników pokarmowych i wspomóc prawidłowy rozwój i zdrowie Twojego dziecka.
Pamiętaj także o tym, żeby nie przekarmiać dziecka. Ono samo decyduje czy zje i ile zje z posiłku który dla niego przygotujesz. Wszelkie próby karmienia z zaskoczenia, na siłę lub podstępem są niewskazane. Mogą wywołać skutek odwrotny do zamierzonego. Dlatego pamiętaj o zasadzie: Ty decydujesz co dziecko zje, kiedy i jak jedzenie będzie podane. Dziecko decyduje czy zje i ile zje13
Więcej informacji w poradniku żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Instytutu Matki i Dziecka, do pobrania tutaj.
W żywieniu dziecka w wieku 1.-3. lat należy unikać dodatku soli, cukru oraz jego ekwiwalentów, np. syropu glukozowo-fruktozowego, jak również dodatków do żywności w tym m.in. barwników, sztucznych aromatów i konserwantów.
Do przygotowania posiłków przestrzegaj zasad higieny. Za każdym razem przed rozpoczęciem pracy w kuchni umyj dokładnie ręce, używaj czystych naczyń i akcesoriów kuchennych. Jako surowców używaj żywności i wody świeżej z pewnego źródła. Surowce myj dokładnie, zwłaszcza te, które mają być podane na surowo, jak to jest w przypadku surowych warzyw i owoców. Pamiętaj, że wirusy, np. SARS-COV-2 giną przy zastosowaniu odpowiedniej kombinacji temperatury i czasu, np. 60℃ i 30 minut, zatem posiłki poddane obróbce termicznej są bezpieczne. Jeśli używasz dań gotowych dla małych dzieci, np. zupy możesz czuć się bezpieczna, bowiem zostały one poddane procesowi pasteryzacji, a dodatkowo są hermetycznie zamknięte. Dla własnego bezpieczeństwa możesz umyć opakowania dań po powrocie ze sklepu, aczkolwiek takie czynności nie są wymagane przez Główny Inspektorat Sanitarny. Przygotowane posiłki dla dziecka przechowuj w lodówce w temperaturze 5℃ nie dłużej niż kilka dni, a zamrożone do kilku miesięcy 14 15