Spis treści
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co to jest dekalog małego dziecka?
- Jakie powinny być standardy w żłobkach?
Prawidłowe żywienie dzieci
W ramach Programu „1000 pierwszych dni dla zdrowia”, we współpracy z przedstawicielami zespołów publicznych żłobków z 14 miast w Polsce, opracowaliśmy „Dekalog żywienia małego dziecka”. Opisuje on standardy, które pomogą zapewnić odpowiednią jakość jadłospisów dzieci, a dzięki temu budowanie właściwych nawyków żywieniowych, zbierając zasady prawidłowego żywienia dzieci w jednym miejscu.
W konsultacjach „Dekalogu żywienia małego dziecka” udział wzięli przedstawiciele zespołów żłobków i instytucji, koordynujących pracę placówek opieki nad małymi dziećmi z Warszawy, Krakowa, Łodzi, Białegostoku, Gdańska, Szczecina, Lublina, Zielonej Góry, Opola, Poznania, Rzeszowa, Olsztyna, Katowic i Włocławka.
Założenia dekalogu:
1. Zbilansowany jadłospis
Zacznijmy od tego, że posiłki które spożywa dziecko powinny dostarczać odpowiedniej ilości energii, białka, tłuszczów i węglowodanów, a także witamin i składników mineralnych. Powinny być zatem pełnowartościowe i urozmaicone. Niestety mała różnorodność diety to jeden z najczęstszych błędów w żywieniu małych dzieci. 1 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013 . Maluchy w wieku 1-3 to grupa, u której obserwuje się często niedobory żywieniowe! Dziecko to nie mały dorosły i nadal ma wyjątkowe potrzeby żywieniowe. Junior ma zwiększone zapotrzebowanie (w przeliczeniu na kg/m.c) na takie skladniki jak jod, wapń, żelazo czy witamina D. Czy wiesz, że ponad 90% Roczniaków ma niedobór witaminy D?
2. Woda która najlepiej gasi pragnienie
Kolejną istotna rzeczą jest to, że dziecko od najmłodszych lat powinno być przyzwyczajane do picia wody. Kolorowe słodzone napoje, woda smakowa nie powinny być obecne w diecie dziecka. 2 Horvath A., Szajewska H., „Burza w szklance soku” – komentarz do wytycznych Amerykańskiej Akademii Pediatrii, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2017, T. 14, 754-755 Są to produkty wysokokaloryczne. Spożywanie napojów zawierających cukier zwiększa ryzyko nadwagi, otyłości i próchnicy zębów. 3 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013 dziecka. Według najnowszych zaleceń, w diecie dziecka do pierwszego roku życia soki nie powinny występować, a dziecko w wieku 1-3 lat może wypić do 120 ml (pół kubeczka) soku dziennie. 4 Heyman MB, Abrams SA, Section on gastroenterology, hepatology and nutrition, Committee on Nutrition. Fruit juice in infants, children and adolescents: current recommendations. Pediatrics 2017 W żłobku woda powinna znajdować się w miejscu widocznym dla dzieci. Warto by opiekunowie zachęcali do jej picia.
3. Sól i cukier na cenzurowanym
Prawidłowe żywienie dzieci obejmuje ograniczenie w jego diecie soli i cukru. Podawanie soli i cukru małym dzieciom jest dużym problemem w Polsce: aż 83% małych dzieci dostaje posiłki dosalane a 75% spożywa za dużo cukru! 5 Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016 W okresie 1000 pierwszych dni kształtują się preferencje smakowe, dlatego unikanie doprawiania potraw solą jest wskazane, warto zastępować ją rozmaitymi ziołami. Podobnie wygląda sytuacja z cukrem. Jego miejsce mogą zastąpić owoce świeże i suszone. Podawanie niesłodzonych i niesolonych pokarmów zaleca się nie tylko z powodu długofalowego wpływu na zdrowie dziecka, ale także kształtowania właściwych przyzwyczajeń i preferencji żywieniowych w późniejszym życiu. 6 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338. Posiłki wyłącznie na bazie najlepszych surowców.
W żywieniu dziecka istotna jest nie tylko prawidłowa dieta, dobrze zbilansowana pod kątem dostarczanych składników odżywczych, ale także JAKOŚĆ żywności. 7 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013 Posiłki dla dzieci powinny być przygotowane wyłącznie z wysokogatunkowych produktów spożywczych: mleka i przetworów mlecznych, pełnowartościowych produktów zbożowych, mięsa, ryb, warzyw i owoców. Bardzo ważna jest podaż odpowiedniej jakości tłuszczu, w tym źródeł kwasów tłuszczowych, zwłaszcza długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
4. Kultura spożywania posiłków.
Do prawidłowego rozwoju dziecko potrzebuje także zasad. Pewne zasady powinny panować też w sferze żywieniowej. Należą do nich m.in.:
- stałe pory posiłków,
- brak podjadania pomiędzy nimi,
- mycie rąk przed jedzeniem
- mycie zębów po jedzeniu
Należy jednak pamiętać, że błędem jest zmuszanie małych dzieci do przyjmowania nadmiernych ilości pokarmów, ponad potrzeby i możliwości. 8 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013
5. Alergie i nietolerancje pokarmowe.
Dzieci z alergią lub nietolerancją pokarmową również uczęszczają do żłobka. Ważne mieć na uwadze szczególne potrzeby takiego dziecka i w miarę możliwości dostosować jadłospis. W takiej sytuacji rodzice mogą mieć pewność, że potrzeby ich dziecka zostaną uwzględnione.
6. Atmosfera w jadalni.
Przyjazna atmosfera to klucz do sukcesu w każdym miejscu, dlatego powinna ona panować także w jadalni. W każdej sytuacji, także w żłobku to dziecko decyduje czy zje i ile. Opiekun pomaga w nauce jedzenia, zachęca by jeść samodzielnie, próbować nowych smaków. Nigdy jednak nie karze, ani nie nagradza dziecka za to że odmówiło jedzenia. Wychwalanie dziecka za zjedzenie całej porcji lub ganienie, gdy porcja pożywienia nie została do końca zjedzona może już na wstępie zaburzać mechanizm samokontroli łaknienia. 9 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013
7. Angażowanie rodziców.
Spotkania informacyjne na temat żywienia czy indywidualne rozmowy to ważny element współpracy żłobka z rodzicami. Warto takie działania uwzględnić, gdyż to rodzice mają duży wpływ na preferencje żywieniowe najmłodszych.
8. Szkolenia dla pracowników żłobków
Wiedza żywieniowa bardzo szybko się zmienia. Przybywa zaleceń, niektóre są modyfikowane. Dlatego ważne by także pracownicy żłobków uczestniczyli w systematycznych szkoleniach, konferencjach czy debatach, które wpływają na poszerzanie tej wiedzy.
9. Współpraca rodziców i pracowników żłobków
Kształtowanie nawyków żywieniowych może przynieść wymierne skutki tylko w partnerstwie z rodzicami, dlatego taka współpraca między pracownikami żłobka a rodzicami jest bardzo wskazana. Prawidłowe żywienie dzieci jest przecież najważniejsze.
Podsumowując „Dekalog żywienia małego dziecka” może stanowić cenne źródło wiedzy zarówno dla personelu żłobków w zakresie poszerzania wiedzy i stałego ulepszania rozwiązań żywieniowych stosowanych w żłobkach, jak i dla rodziców i opiekunów małych dzieci, którzy chcą, aby posiłki dla najmłodszych były przygotowywane odpowiednio.
