Spis treści
Przy rozmowach o rozszerzaniu diety lub w mediach społecznościowych zajmujących się tematyką niemowlęcą coraz częściej pada tajemniczy skrót: BLW. Co on dokładnie oznacza? Czy kryjąca się za nim metoda rzeczywiście posiada tyle zalet? Czy jest odpowiednia dla każdego dziecka? Odpowiedź znajdziecie w tym artykule.
Czym jest metoda BLW
BLW czyli z angielskiego „Baby-Led Weaning” to alternatywna metoda rozszerzania diety niemowląt1Sokal A. i wsp., Wprowadzanie pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2018, 15, 425-431. W polskim tłumaczeniu metoda BLW to sposób karmienia niemowlęcia sterowany przez dziecko2Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338., potocznie używa się określenia „bobas lubi wybór”. Po raz pierwszy opisano ją w latach 90. XX wieku, w Europie powszechnie stosowana jest w Wielkiej Brytanii3Sokal A. i wsp., Wprowadzanie pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2018, 15, 425-431, w ostatnim czasie widocznie zyskuje na popularności w Polsce, zwłaszcza w mediach społecznościowych.
Jakie są główne zasady i założenia tej metody
Metoda BLW z zasady opiera się na ominięciu etapu karmienia łyżeczką przez opiekunów i podawania pokarmów o konsystencji papki (zupek, musów, przecierów, purée)4Cameron SL, Heath AL, Taylor RW. How feasible is Baby-led Weaning as an approach to infant feeding? A review of the evidence. Nutrients 2012;4:1575-609.. Niemowlę samodzielnie poznaje nowe pokarmy, początkowo pozwala się mu jeść palcami, a potem stopniowo przyzwyczaja do używania sztućców5Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. Oczywiście w tym czasie dziecko jest nadal karmione piersią lub produktem zastępującym mleko kobiece, mleko stanowi podstawę żywienia dziecka w pierwszym roku życia6Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338..
Od kiedy stosować metodę BLW
Zgodnie z zaleceniami ekspertów rozszerzanie diety należy rozpocząć nie wcześniej niż po ukończeniu przez dziecko w 17. tygodniu życia i nie później niż w 26. Tygodniu. Ten szeroki przedział czasu bierze pod uwagę dostosowanie rozszerzania diety do umiejętności jedzenia przez dziecko i umożliwia wyłączne karmienie piersią przez pół roku7Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2021. Dzieci nabywają wtedy umiejętność siedzenia z podparciem, osiągają dojrzałość nerwowo-mięśniową pozwalającą na kontrolowanie ruchów głowy i szyi oraz na jedzenie z łyżeczki8Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338..Także zgodnie z metodą BLW wprowadza się pokarmy niemowlęciu, które potrafi samodzielnie siedzieć (najczęściej ok. 6-7. m.ż.)9Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. Jeśli dziecko jeszcze samodzielnie i pewni nie siedzi- eksperci nie zalecają eksperymentowania z metodą BLW10Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014.
Jak zacząć stosować BLW
Zgodnie z zasadami metody BLW niemowlę otrzymuje produkty w takiej postaci, aby mogło je łatwo chwycić rączką np. krążki pokrojonej marchewki, kawałki banana, różyczki brokułów, łyżka kleistej kaszy11Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. Metoda BLW zakłada, że poprzez samodzielny wybór produktów zachęca dziecko do szerszego zaakceptowania wielu z nich, ponadto dzięki temu dziecko kieruje się wewnętrznymi sygnałami głodu i sytości12Sokal A. i wsp., Wprowadzanie pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2018, 15, 425-431. Takie są założenia a co na ten temat mówią wyniki badań?
Czy dziecku nie grozi zadławienie
Wielu opiekunów i pracowników opieki zdrowotnej wyraża obawy związane z zachłyśnięciem przy stosowaniu metody BLW13Sokal A. i wsp., Wprowadzanie pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2018, 15, 425-431. Nic dziwnego- krztuszenie to jeden z najczęstszych problemów sygnalizowanych przez rodziców w okresie wprowadzania nowego sposobu karmienia14Winnicka E., Rozwój umiejętności jedzenia w 1. roku życia− co warto wiedzieć Standardy Medyczne Pediatria 2017 T. 14 754-762, a przy pominięciu etapu gładkiej konsystencji i od razu zaczynania od cząstek i kawałków ryzyko wydaje się jeszcze wyższe. W kwestii ryzyka zachłyśnięcia nie ma jednak zwiększonych powodów do obaw: badania nie wykazały różnic w ilości zadławień pomiędzy dziećmi karmionymi w sposób tradycyjny w porównaniu do tych u których zastosowano metodę BLW15Morison B. i wsp., How different are baby-led weaning and conventional complementary feeding? A cross-sectional study of infants aged 6-8 months. BMJ Open, 2016, 6, 5. Nie ulega jednak wątpliwości, że wiedza jak zminimalizować ryzyko zadławień jest dla rodzica niezbędna, bez względu na wybór metody16Sokal A. i wsp., Wprowadzanie pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2018, 15, 425-431. Warto w tym celu skonsultować się z pediatrą.
Jakie są główne zalety BLW
Według autorów metody BLW niemowlę w ciągu kilku miesięcy powinno się nauczyć samodzielnego spożywania posiłków17Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338., co dla rodziców jest ogromną korzyścią i ułatwieniem. Dodatkowo doniesienia wskazują, że BLW pozytywnie wpływa na samoregulację mechanizmów apetytu i sytości18Rowan H, Harris C. Baby-led weaning and the family diet. A pilot study. Appetite 2012;58:1046-1049., bardzo istotny element zapobiegania nadmiernej masie ciała. W związku z tym przypuszczano, że ta metoda może mieć wpływ na mniejsze ryzyko wystąpienia otyłości w przyszłości, jednak najnowsze badania nie potwierdziły tej zależności19Taylor R i wsp., Effect of baby-led approach to complementary feeding on infant growth and overweight: a randomized clinical trial, JAMA Pediatrics 2017, 1-920Slomski A., Baby-led waening does not reduce risk of overweight, JAMA, 2017, 318, 1532. Zauważono natomiast, że dzieci z grupy u której stosowano BLW zjadały posiłki bez grymaszenia21Slomski A., Baby-led waening does not reduce risk of overweight, JAMA, 2017, 318, 1532. Zaleta BLW dotyczy głównie uczenia dziecka dotykania pokarmów, zdarza się bowiem, że dorośli zapominają o tym, że dziecko nie włoży do jamy ustnej czegoś, czego najpierw nie dotknie i nie zbada ręką22Winnicka E., Rozwój umiejętności jedzenia w 1. roku życia− co warto wiedzieć Standardy Medyczne Pediatria 2017 T. 14 754-762. Nie bójmy się zatem sytuacji, gdy dziecko będzie się brudzić i próbować nowości wszystkimi zmysłami. Poznawanie i odkrywanie pokarmów należy do bardzo ważnych elementów budowania wiedzy o otaczającym świecie i powinno stanowić ważny element prawidłowego rozszerzania diety.
Jakie są wady BLW
Zagrożenia związane ze stosowaniem tej metody dotyczą między innymi podawania niemowlętom własnych posiłków, które nie są odpowiednie dla dzieci w tej grupie wiekowej23Rowan H, Harris C. Baby-led weaning and the family diet. A pilot study. Appetite 2012;58:1046-1049., a także ryzyka niedoboru żelaza i możliwości pokrycia zapotrzebowania kalorycznego24Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. W istocie, badania jasno wykazały, że niemowlęta, u których zastosowano metodę BLW częściej jadały tzw. posiłki z rodzinnego stołu, co z kolei może się wiązać z ryzykiem spożycia niezdrowych potraw, a w konsekwencji negatywnie wpłynąć na kształtowanie nawyków żywieniowych25Sokal A. i wsp., Wprowadzanie pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2018, 15, 425-431. Dzieci w 1000 pierwszych dni, czyli także na etapie rozszerzania diety, mają nadal wrażliwy i rozwijający się organizm i nie są gotowe na „dorosłą” żywność. Niemowlę ma bardzo wrażliwy organizm na wpływ zanieczyszczeń żywności.26P. Socha, H. Mojska, K. Stoś, B. Przygoda, Raport Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci, Warszawa 2015. Dlatego zgodnie z zaleceniami ekspertów, przy wyborze żywności dla niemowlęcia w pierwszych latach życia, warto korzystać z asortymentu produktów wytwarzanych dla tej grupy konsumentów, czyli z oznaczeniem wieku na opakowaniu27Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. Ich skład i jakość są regulowane prawnie28Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie żywności przeznaczonej dla niemowląt i małych dzieci oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego i środków spożywczych zastępujących całodzienną dietę, do kontroli masy ciała oraz uchylające dyrektywę Rady 92/52/WE, dyrektywy Komisji 96/8/WE, 1999/21/WE, 2006/125/WE i 2006/141/WE, dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/39/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 41/2009 i (WE) nr 953/2009., a stawiane im wymagania są bardziej restrykcyjne niż dla żywności ogólnego spożycia29Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. Wybierając produkty z tej grupy rodzice mają pewność, że są one dostosowane do potrzeb żywieniowych ich dzieci, w przypadku żywności ogólnego spożycia, stosowanej w metodzie BLW, tej pewności nie ma. Zagrożenie związane z metodą BLW to także ryzyko źle zbilansowanego jadłospisu, który dostarcza nieodpowiednią podaż energii oraz ryzyko niedoboru żelaza30Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014,składnika niezbędnego dla prawidłowego rozwoju mózgu dziecka31Schwarzenberg i wsp., Advocacy for Improving Nutrition in the First 1000 Days To Support Childhood Development and Adult Health, Pediatrics 14,2, 2018.. W istocie, w porównaniu z dziecmi karmionymi łyżeczką, u dzieci z wprowadzoną metodą BLW zaobserwowano większe spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, a mniejsze cynku, witaminy B12 oraz żelaza32Morison B. i wsp., How different are baby-led weaning and conventional complementary feeding? A cross-sectional study of infants aged 6-8 months. BMJ Open, 2016, 6, 5. Nie wolno przecież zapominać, że własciwe żywienie w okresie niemowlęcym, czyli dostarczenie odpowiedniej ilości energii i składników odzywczych, zmniejsza ryzyko wielu chorób w przyszłośc33Sokal A. i wsp., Wprowadzanie pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia, Standardy Medyczne/Pediatria, 2018, 15, 425-431!
Czy BLW jest dobre dla Twojego malucha?
Warto sobie uzmysłowić, że nie każde dziecko jest w stanie opanować pełen zakres umiejętności jedzenia przy pominięciu etapu karmienia łyżeczką34Winnicka E., Rozwój umiejętności jedzenia w 1. roku życia− co warto wiedzieć Standardy Medyczne Pediatria 2017 T. 14 754-762. Pod tym względem niemowlęta i małe dzieci mogą bardzo się różnić, a nabywanie określonych umiejętności jest sprawą indywidualną. Z badań wynika, że średnio maluchy potrafią używać palców dłoni do zagarniania jedzenia w wieku prawie 9 miesięcy a gryźć i połykać twarde pokarmy bez zadławienia w wieku około roku35Winnicka E., Rozwój umiejętności jedzenia w 1. roku życia− co warto wiedzieć Standardy Medyczne Pediatria 2017 T. 14 754-762. Badania przeprowadzone na grupie kilkuset dzieci pokazały, że ponad jedna trzecia niemowląt, pomimo wprowadzenia metody BLW w 6. m.ż., w 8. m.ż. nadal nie było w stanie sięgać i zagarniać dłonią jedzenia36Blossfeld I, Collins A, Kiely M i wsp. Texture preferences of 12-old infants and the role of early experiences. Food Qual Prefer 2007;18:396-404.. Można zatem przypuszczać, że nie każde niemowlę ma predyspozycje do pomijania etapu kaszek i miksowanych posiłków − należy postępować z dzieckiem mniej radykalnie, dostosowując sposób karmienia do jego kompetencji37Winnicka E., Rozwój umiejętności jedzenia w 1. roku życia− co warto wiedzieć Standardy Medyczne Pediatria 2017 T. 14 754-762 .
Obiektywnie o BLW
Wciąż nie wiemy, czy metoda BLW jest całkowicie bezpieczna i jakie są jej ewentualne odległe następstwa dla zdrowia dziecka 38Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. Wiele założeń tej metody jest jednak bardzo słusznych i warto je wprowadzić w życie! Przykładowo, nie ulega wątpliwości, że należy zachęcać dziecko do samodzielnego jedzenia39Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738. Dodatkowo, by pozytywnie wpłynąć na mechanizm samoregulacji apetytu u dziecka warto obserwować sygnały głodu i sytości u dziecka. Optymalnym stylem karmienia jest styl responsywny, w którym rodzic decyduje, gdzie, kiedy i co dziecko będzie jadło, natomiast dziecko decyduje, czy zje zaproponowany mu posiłek i w jakich ilościach40Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738. Warto też pamiętać, że pozwalać maluchom na zapoznawanie się z jedzeniem,na dotykanie, brudzenie i zabawę posiłkiem[/fn]! To również niepodważalnie, że fundamentalnym elementem prawidłowej diety jest różnorodność. Proponuj zatem kilka produktów do jedzenia – bobas przecież lubi wybór.
