Spis treści
Proso do niedawna było zbożem kojarzonym głównie z karmieniem ptaków, ale na szczęście wraca do łask. To jedno z najstarszych zbóż uprawianych głównie w Azji i Rosji przez człowieka. Na szczęście w Polsce zyskuje coraz większą popularność, którą zawdzięcza imponującym właściwościom zdrowotnym i wysokiej wartości odżywczej. Proso to zboże, z którego produkuje się kaszę jaglaną znajdującą zastosowanie w żywieniu maluchów. Przez pierwsze pół roku dziecko powinno być karmione wyłącznie mlekiem matki lub mlekiem modyfikowanym, ale okres rozszerzania diety czyli okres 17. a 26. tygodniem życia dziecka to świetny moment by wprowadzić kasze jaglaną do jadłospisu1Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria (2014):T.11,321-338.. Dowiedz się dlaczego to idealna kasza dla niemowlaka!
Proso – ziarno o wyjątkowej wartości
Ziarno pozbawione okrywy i wypolerowane to kasza gruboziarnista, a dokładniej jaglana2Lemańczyk G, THE HEALTH STATUS OF TRUE MILLET CV. ‘JAGNA’ GROWN ON A VERY LIGHT SOIL DEPENDING ON DOSE OF NITROGEN FERTILIZATION AND SPRINKLER IRRIGATION, Nr 5/2011, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddzia w Krakowie, s. 215–228. Kasza jaglana charakteryzuje się znaczną wartością energetyczną dzięki wysokiej (jak na kaszę) zawartości tłuszczów. Podobnie jak inne zboża, głównym składnikiem są węglowodany, a dokładniej skrobia. Kasza jaglana dzięki umiarkowanej zawartości błonnika jest łatwo strawna i może być podawana wszystkim osobom, także tym najmłodszym oraz z chorobami przewodu pokarmowego. Oprócz tłuszczów i węglowodanów w tej kaszy znajdziemy także białko, które stanowi około 10%. Odznacza się wysoką strawnością i bogactwem wartościowych aminokwasów takich jak leucyna, izoleucyna, metionina. Proso to ziarno wysycone mikroelementami takimi jak magnez, potas, fosfor ale także żelazo, które jest niezbędne dla młodego rozwijającego się organizmu. To zboże jest istotnym źródłem witamin z grupy B, zwłaszcza tiaminy czy ryboflawiny, której w prosie znajdziemy aż dwa razy więcej niż w jęczmieniu3Kalinova J. 2007. „Nutritionally Important Components of Proso Millet (Panicum miliaceum L.): Food – Global Science Books 1 (1) : 91-100..
Właściwości prozdrowotne kaszy jaglanej
Omawiając kaszę jaglaną nie można zapomnieć o tym, że zawiera mnóstwo polifenoli, a także przeciwutleniaczy, które redukują wolne rodniki i działają przeciwzapalnie4Zhang L., R. Liu, W. Niu. 2014. „Phytochemical and Antiproliferative Activity of Proso Millet”. PLoS One 9(8) : 1-10.,5Mattila P., J.M. Pihlava, J. Hellstrom. 2005. „Contents of phenolic acids, alkyl- and alkenylresorcinols,and avenanthramides in commercial grain products.” Journal of Agricultural and Food Chemistry 53 (21) : 8290-8295.. Ponadto niektóre badania wykazują, że obecny w niej kwas fitynowy może przyczyniać się do obniżenia cholesterolu całkowitego we krwi, a także zapobiegać rozwoju chorób sercowo-naczyniowych6Chandrasekara A., F. Shahidi. 2010. „Content of insoluble bound phenolics in millets and their contribution to antioxidant capacity.” Journal of Agricultural and Food Chemistry 58 (11) : 6706-6714.. Włączenie kaszy jaglanej do menu wpływa na obniżenie insuliny, więc osoby, chorujące na cukrzycę czy będące w grupie ryzyka powinni uzupełniać dietę o ten składnik7Park K.O., Y. Ito, T. Nagasawa, M.R. Choi, N. Nishizawa. 2008. „Effects of dietary Korean proso-millet protein on plasma adiponectin, HDL cholesterol, insulin levels, and gene expression in obese type 2 diabetic mice.” Bioscience, Biotechnology and Biochemistry 72 (11) : 2918-2925.. W ziarnach prosa znaleźć można także pierwiastek niezwykle ważny dla zdrowia włosów, skóry i paznokci i uszczelniający naczynia, czyli krzem8Czerwińska D. 2009. „Charakterystyka żywieniowa kasz”. Przegląd Zbożowo-Młynarski 53 (11) : 12-13.. Te wszystkie zalety przemawiają za tym by kasza jaglana była włączona do jadłospisu wszystkich, zwłaszcza najmłodszych, którzy mają wyjątkowe wymagania żywieniowe.
Kasza jaglana w diecie najmłodszych
Proso ze względu na bogactwo składników odżywczych z pewnością warto włączyć do diety wszystkich maluchów. W pierwszym roku życia mleko stanowi podstawę diety niemowlęcia. Karmienie piersią jest złotym standardem żywienia, a mleko mamy przez 6 miesięcy powinno stanowić wyłączny posiłek dziecka. W przypadku gdy karmienie piersią nie jest możliwe – maluch powinien dostawać mleko modyfikowane dopasowane do wieku. Wprowadzanie produktów stałych do diety powinno rozpocząć się pomiędzy skończonym 17. a 28 tyg. życia. Rozszerzanie diety konieczne jest z powodu rosnącego zapotrzebowania dziecka na niektóre elementy np. na żelazo, które znajdziemy między innymi w tym zbożu, nasionach roślin strączkowych, mięsie i rybach9Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria (2014):T.11,321-338.. Nie ma jednoznacznej ustalonej kolejności podawania produktów, które w rozszerzaniu diety niemowlęcia, ale produkty zbożowe z uwagi na neutralny smak i łatwość w przygotowaniu są wybierane bardzo często jako pierwsze posiłki w rozszerzaniu menu. Wprowadzając produkty stałe do diety niemowlęcia warto kierować się konsystencją posiłku, czyli zaczynać od najbardziej płynnej, poprzez papki czy grudki i dopasowywać ją do umiejętności dziecka w trakcie jedzenia10Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria (2014):T.11,321-338.. Podczas rozszerzania diety warto kierować się jakością produktów, którze zamierzamy podawać naszym pociechom. Wrażliwe brzuszki należy traktować szczególną troską i wybierać produkty, które zostały przebadane pod kątem zawartości metali ciężkich czy pozostałości pestycydów. Produkty z oznakowaniem wieku na opakowaniu mają inne normy i muszą spełniać znacznie bardziej rygorystyczne warunki11Raport „Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci”, pod red. Stowarzyszenia Promocji Zdrowego Żywienia Dzieci „Zdrowe Pokolenia”, Warszawa 2015. Warto wspomnieć także, że produkty z prosa stanowią bezpieczny posiłek podczas biegunek, wymiotach czy niestrawnościach12Przetaczek-Różnowska Izabela i wsp, Zboża bezglutenowe alternatywą dla osób chorób na celiakię, Probl Nauk Bio. Tom 65[1];127-000.
Czy wiesz, że?
Kaszę jaglaną warto przechowywać w ciemnym i szczelnym zamknięciu nie dłużej niż trzy miesiące ponieważ utleniające się kwasy tłuszczowe mogą zmienić jej smak na gorzki?
Wykorzystanie prosa w menu Roczniaka
Po roku dziecko nadal potrzebuje wyjątkowego żywienia, a mleko stanowi niezwykle ważny element diety. Pomimo, że ilość posiłków stałych zwiększa się, to ich jakość nie powinna być niższa. Maluchy po skończonym roku mają wyższe zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze np. aż 4 krotnie wyższe zapotrzebowanie na żelazo w przeliczeniu na kg masy ciała, którego w produktach z prosa nie brakuje13Jarosz M, Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywności i Żywienia 2017. Wysoka wartość odżywcza kaszy jaglanej i neutralny smak powoduje, że często możemy ją zobaczyć w żywności dedykowanej najmłodszym. Niekiedy możemy się spotkać z opiniami, że kasza jaglana ma gorzki posmak – można go zneutralizować przelewając ją wrzątkiem. Łagodna kasza jaglana może być wykorzystana w potrawach na słodko i w potrawach wytrawnych. Jest dodatkowo lekkostrawna, pozbawiona glutenu, wiec stanowi doskonałą alternatywę dla maluchów, które nie tolerują tego składnika diety14Stasiak- Różańska L., Kraśniewska K. 2018. „Kasza jaglana – wartość żywieniowa oraz właściwości prozdrowotne.”, Żywność-Żywienie t.72: 41-43. Gotowanie kaszy w dużej ilości płynów umożliwia jej ugotowanie do pełnej miękkości i stworzenie wartościowego posiłku śniadaniowego z owocami czy z warzywami i mięsem15Przetaczek-Różnowska Izabela i wsp, Zboża bezglutenowe alternatywą dla osób chorób na celiakię, Probl Nauk Bio. Tom 65[1];127-000. Ten produkt może być także dodawany do zup, pulpetów, kotletów czy zdrowych ciastek. Oprócz kaszy jaglanej z prosa możemy uzyskać także mąkę jaglaną, która może stanowić alternatywę do popularnej mąki pszennej. Możemy z niej zrobić ulubione naleśniki, placki czy zagęścić sos. Przy stosowaniu mąki jaglanej warto pamiętać o jej orzechowym i intensywnym aromacie i o tym, że warto ją stosować wymieszaną z innymi rodzajami mąk z powodu wysokiej zdolności do pęcznienia.
Pamiętajmy, że urozmaicony jadłospis umożliwia dziecku dostarczenie z dietą niezbędnych składników odżywczych, wiec by w codziennych posiłkach znajdowały się warzywa, owoce, różnorodne produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych czy mięso i ryby. Niestety dalej obserwuje się niedostateczne spożycie niektórych grup produktów jak warzywa lub zbyt niską podaż witaminy D16Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016. Żywienie w okresie 1000 pierwszych dni malucha to wyjątkowy okres, który może wpływać na późniejsze wybory żywieniowe a także zdrowie dziecka, dlatego warto upewnić się, że jadłospis najmłodszych dostarcza różnorodnych produktów zbożowych – w tym z prosa.
