Standardy opieki okołoporodowej

Nie ma chyba większej radości niż urodzenie zdrowego dziecka. Ciąża i poród to jednak nie tylko szczęście. To także wizyty lekarskie, oszczędzanie się oraz często duży ból i inne niedogodności. Dlatego tak ważne jest, aby sprawowana przez służbę zdrowia opieka okołoporodowa była na wysokim poziomie. Z tego powodu Minister Zdrowia stworzył  nowe standardy opieki okołoporodowej, którymi w swojej pracy mają kierować się medycy. Najnowsze obowiązują od 1 stycznia 2019 roku.

Nowe standardy w formie rozporządzenia

Zalecenia przedstawiciela Rządu powinny być traktowane poważnie, gdyż zostały uchwalone w formie rozporządzenia. Mają więc swoją podstawę w ustawie, która obowiązuje przecież wszystkich. Każdy lekarz czy inny pracownik medyczny zajmujący się kobietą w ciąży jest więc zobowiązany do przestrzegania omawianych zasad pod groźbą odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz cywilnej – jeśli w wyniku naruszenia prawa dojdzie do uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia ciężarnej czy jej dziecka.

Akt prawny, który wszedł w życie na początku 2019 roku to rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 roku w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Zawiera on istotne zmiany w stosunku do poprzednich przepisów regulujących tę problematykę.

Dokonywana przez ministerstwo korekta wynika z konieczności dostosowania polskich standardów leczenia do wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz najnowszych osiągnięć naukowych. W jednym akcie prawnym uwzględniono przepisy organizacyjne dotyczące:

• Ciąży
• Porodu nie tylko o charakterze fizjologicznym, ale również – między innymi – cesarskiego cięcia
• Łagodzenia bólu porodowego
• Zasad organizacji pracy personelu w przypadkach poronienia, urodzenia martwego dziecka czy urodzenia ciężko chorego dziecka

Co istotne, w rozporządzeniu nie znajdziemy zaleceń dotyczących konkretnych działań medycznych, lecz wyłącznie zalecenia o charakterze techniczno-organizacyjnym. Mają one na celu głównie usprawnić proces opieki i dać kobietom możliwość dobrego przeżywania ciąży i porodu.  Ma się to dziać poprzez:

• Zmniejszenie do minimum interwencji medycznych, takich jak podawanie opioidów, nacięcie krocza czy cesarskie cięcie,
• Poprawę bezpieczeństwa i komfortu kobiety rodzącej,
• Ochronę kobiety przed nadmierną medykalizacją,
• Ujednolicenie zasad opieki nad rodzącą,
• Edukację kobiet na temat organizacji opieki okołoporodowej,
• Upowszechnienie karmienia piersią.

Jakie zmiany obowiązują od 1 stycznia 2019?

Konkretne zmiany polegają na:

• Likwidacji obowiązku hospitalizacji po 41. tygodniu ciąży – teraz zależy ona od indywidualnej decyzji lekarza, podejmowane w oparciu o analizę stanu kobiety,
• Wprowadzeniu wyraźnych ram programu nauczania położnych,
• Wprowadzeniu obowiązku dokonania oceny ryzyka nasilenia objawów depresji poporodowej – stosowne badania mają być przeprowadzone 3 razy w czasie ciąży i połogu (w 11-14 tygodniu, w 33-37 tygodniu oraz po porodzie w miejscu zamieszkania dziecka i jej matki).
• Uznaniu procedury łagodzenia bólu za naturalny etap sprawowanej opieki okołoporodowej, dzięki czemu kobieta ma mieć większy dostęp do szczególnego wsparcia w przypadku wydarzeń traumatycznych (np. śmierć dziecka czy jego ciężkie wady),
• Wprowadzeniu uprawnienia do wcześniejszego zapoznania się przez kobietę z miejscem porodu,
• Wyposażeniu lekarza w uprawnienie do decydowania o możliwości spożywania posiłków przez rodzącą,
• Wprowadzeniu obowiązku szkolenia pracowników placówek medycznych w zakresie opieki okołoporodowej,
• Wprowadzeniu edukacji przedporodowej – zmiana ta rzuca się w oczy najbardziej. Do rozporządzenia wprowadzono nowy, rozbudowany rozdział, który zawiera – między innymi – wytyczne co do treści ramowego programu edukacyjnego.
• Istotnym zwiększeniu roli położnej, poprzez nałożenie na nią obowiązku zapoznania się z ciężarną jeszcze przed porodem (między 21. a 26. tygodniem ciąży), przy czym to do przyszłej matki należy prawo wyboru położnej,
  • Wyraźne wskazanie jej jako osoby odpowiedzialnej za opiekę pielęgnacyjną nad młodą matką oraz noworodkiem (do tej pory te zadania mogły przypaść osobie bez specjalizacji położniczej, tj. pielęgniarce czy salowej, pod warunkiem że na oddziale dostępny był ktoś posiadający umiejętności w zakresie resuscytacji). To położna będzie teraz oceniać stan zdrowia dziecka według skali Apgar czy nadzorować pierwsze karmienie piersią.
  • Wyposażenie jej w uprawnienia oraz obowiązki związane z prowadzeniem edukacji okołoporodowej oraz wdrażaniem procesu łagodzenia bólu w przypadku różnych komplikacji związanych z ciążą i porodem,

Warto znać swoje prawa

Osoby zainteresowane zachęcam do zapoznania się z pełną treścią rozporządzenia – jest ono rozbudowane i zawiera szczegółowy opis postępowania na każdym etapie ciąży. Warto pilnować poczynań lekarzy, położnych i pielęgniarek. Sprawdzać, czy działają oni zgodnie z wytycznymi. Rodzic wyposażony w wiedzę co do zasad opieki okołoporodowej może z większą łatwością egzekwować swoje prawa – właściwe postępowanie w czasie ciąży, porodu i połogu jest przecież kluczowe dla zdrowia matki i dziecka. O ewentualnych nieprawidłowości najlepiej zawiadomić Rzecznika Praw Pacjenta. Dzięki temu opieka okołoporodowa będzie utrzymywać się na wysokim poziomie.