Spis treści
Z tego artykułu dowiesz się:
Co musi zawierać dieta dziecka by była pełnowartościowa?
Jak ważne są w diecie Twojego dziecka owoce i warzywa?
Dlaczego mleko i produkty mleczne to cenny składnik diety?
Pełnowartościowa, dobrze zbilansowana dieta
Zachowania i nawyki żywieniowe kształtują się już w okresie wczesnego dzieciństwa 1 Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738. Odpowiednio zaplanowana, zbilansowana i urozmaicona dieta dzieci w pierwszych latach życia ma znaczący wpływ na rozwój, jest również jednym z ważniejszych czynników obniżenia ryzyka rozwoju chorób dietozależnych w przyszłości np. otyłości, chorób serca i układu krążenia, cukrzycy typu 2, osteoporozy 2 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Instytut Matki i Dziecka, 2013. Dlatego aby zapewnić dziecku prawidłowy rozwój należy pamiętać o różnorodności w diecie. Jadłospis małego dziecka powinien dostarczać właściwej ilości energii oraz zawierać wszystkie niezbędne składniki pokarmowe.
Po pierwszym roku życia w przeliczeniu na kilogram masy ciała zapotrzebowanie na witaminę D i wapń jest nadal dużo większe niż u osoby dorosłej 3 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017.. Czy wiesz, że niedobór witaminy D u polskich Roczniaków jest powszechny? Okazuje się, że ponad 90% dzieci w wieku 1-3 nie dostarcza wystarczającej ilości tej witaminy z dietą. Ponieważ wapń i witamina D są potrzebne do prawidłowego rozwoju kośćca, trzeba dbać o odpowiedni ich poziom w diecie dziecka. Ważne w tym okresie są także jod i żelazo, które wspomagają funkcje poznawcze4 Jauregi-Lobera I., Iron deficiency and cognitive functions, Neuropsychatr Dis Treat. 2014, 10, 2087-2095 oraz witaminy A i C które wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego dziecka 5 Ross C., Vitamin A and retinoic acid in T cell–related immunity–. The American Journal of Clinical Nutrition, 2012, 96.5: 1166S-1172S.6 Maggini, S., Wenzlaff, S., Hornig, D. Essential role of vitamin C and zinc in child immunity and health. Journal of International Medical Research, 2010, 38(2), 386-414.. Niedobór żelaza u dziecka może skutkować rozwoju anemii a także osłabiać jego rozwój poznawczy. Eksperci podkreslają, że mleko modyfikowane dla młodszych dzieci może stanowić narzędzie do radzenia sobie z niedoborami deficytowych składników odżywczych u dzieci.
Grupy spożywcze, które są niezbędnymi elementami codziennej diety, to: warzywa i owoce, mleko i produkty mleczne, mięso, ryby, jaja, produkty zbożowe, dobrej jakości tłuszcze oraz woda. Dowiedz się więcej jaką funkcję pełnią owoce i warzywa oraz produkty mleczne w diecie dziecka.
Warzywa- niezastąpione źródło składników
Kolejną istotną rzeczą jest ilość warzyw w diecie dziecka. Ich niedostatek w diecie to poważny błąd żywieniowy, niestety niemal 90% dzieci w Polsce spożywa za mało warzyw 7 Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016. Warzywa są bowiem ważnym źródłem składników odżywczych: witamin, składników mineralnych czy błonnika pokarmowego. Warto podawać warzywa zielone (groszek, szpinak, zielona fasolka), które są przede wszystkim źródłem kwasu foliowego i witamin B6 i B2. Ciemnozielone warzywa liściaste np. brokuły, są źródłem witaminy K. Rośliny strączkowe są bogate w białko roślinne. Dobrym źródłem witaminy C jest pietruszka, kapusta, pomidory, papryka. Pamiętaj, żeby korzystać z sezonu letniego i kupować świeże warzywa i zioła. Mrożonki i inne warzywne przetwory warto wykorzystywać w sezonie zimowo-wiosennym.
Owoce zamiast soków
Owoce w diecie dziecka są naturalnym źródłem witamin m.in. witaminy C i A. Składniki mineralne zawarte w owocach, takie jak potas, magnez, wapń, żelazo, cynk, wchodzą w skład m.in. zębów, kości, płynów ustrojowych czy enzymów. Zawarty w owocach błonnik oraz pektyny regulują pracę przewodu pokarmowego małego dziecka. Soki z owoców są źródłem wielu składników odżywczych, jednak nie powinny zastępować ani wody, ani owoców. W przypadku soków trzeba zachować umiar – nie podawaj ich więcej niż pół szklanki dziennie (120 ml) 8 Horvath A., Szajewska H., „Burza w szklance soku” – komentarz do wytycznych Amerykańskiej Akademii Pediatrii, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2017, T. 14, 754-755. Zbyt duża ilość cukrów prostych, które znajdują się w sokach, może powodować otyłość, próchnicę i zahamowanie apetytu.
Mleko i produkty mleczne każdego dnia
Udział mleka i produktów mlecznych w diecie dziecka jest istotny przede wszystkim ze względu na zawartość wapnia i białka oraz witamin z grupy B. W drugim roku życia nadal wskazane jest karmienie piersią, nie ma górnej granicy, do której należy kontynuować ten sposób żywienia niemowląt. O zaletach dłuższego karmienia piersią można zapoznać się tutaj. Wraz z wkroczeniem w życie nowych potraw częstość karmienia naturalnego będzie się zmniejszać. Mimo, że mleko matki jest nadal wartościowe odżywczo, jest już niewystarczające na tym etapie do zbilansowania diety dziecka. Dlatego należy pamiętać, że istotnym elementem tej diety jest mleko i produkty mleczne. Mleko (w tym mleko modyfikowane) oraz produkty mleczne, takie jak jogurty, kefiry, sery twarogowe czy sery żółte, zawierają znaczne ilości wapnia, który ma szczególne znaczenie w procesie wzrostu kości i zębów. Często lepiej tolerowanym produktem mlecznym przez dzieci są kefiry i jogurty, gdyż mają obniżoną zawartość laktozy. Ważnym elementem diety dzieci do 3. roku życia jest nadal mleko modyfikowane typu Junior, gdyż dodatkowo dzięki zawartości m.in. żelaza i witaminy D mleko modyfikowane uzupełnia dietę w te często deficytowe składniki. W żywieniu polecane są produkty mleczne naturalne (czyli bez dodatku cukru), ewentualnie z dodatkiem świeżych owoców, płatków zbożowych czy orzechów. Małe dzieci w Polsce spożywają za mało mleka i produktów mlecznych, co niestety przekłada się na niskie spożycie wapnia- aż 42% ma za mało tego pierwiastka w diecie! 9 Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016 Dlatego tak ważne jest pilnowanie CODZIENNIE 2 porcji mleka (w tym modyfikowanego) oraz 1 porcji produktów mlecznych.
Cukier w produktach mlecznych
Dbając o ilość produktów mlecznych w diecie dziecka uważaj na takie, które w swoim składzie zawierają cukier. Smakowe produkty mleczne, a więc jogurty, kefiry, maślanki owocowe, smakowe serki bardzo często zawierają dużą ilość cukru w swoim składzie. Nadmiar cukru jest poważnym błędem żywieniowym i niestety dotyczy aż 75% małych dzieci w Polsce 10Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016! Dodatek cukru bardzo podbija wartość energetyczną diety dziecka i często powoduje, że po zjedzeniu takiej przekąski dziecko nie ma ochoty na zjedzenie np. obiadu. W konsekwencji maluch określany jest mianem niejadka, a on tymczasem po prostu nie jest głodny. Wybierając produkty mleczne dla dziecka stawiaj na te naturalne, czyli bez dodatku cukru i soli, do których dodasz pokrojone owoce lub warzywa.
Artykuł opracowano na podstawie Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Instytut Matki i Dziecka, 2013, do pobrania poniżej:
