Spis treści
Karmienie piersią, choć naturalne, często wywołuje wiele pytań i wątpliwości. Skąd wiedzieć, że dziecko się najada, jak dobrać najlepszą pozycję, czy co jeść w trakcie laktacji. Warto do tego etapu odpowiednio się przygotować i zawczasu poznać odpowiedzi na najbardziej nurtujące zagadnienia.
Jak karmić piersią?
Pierwsze karmienie powinno odbyć się jak najszybciej tuż po porodzie naturalnym czy cięciu cesarskim, najlepiej maksymalnie do dwóch godzin od porodu. Nie powinno być ono przyspieszone czy wymuszone – mama powinna zaobserwować sygnały świadczące o gotowości dziecka do ssania, a w razie potrzeby otrzymać pomoc ze strony personelu medycznego. Najbardziej optymalnym momentem na rozpoczęcie karmienia piersią jest czas pomiędzy 20 a 50 minutą po porodzie kiedy dziecko jest najbardziej gotowe do ssania1cyt. za Żukowska-Rubik M., Oslislo A., Nehring-Gugulska M. (red.): Jak wspierać karmienie piersią w placówkach służby zdrowia. Przewodnik dla wykładowcy. KUKP, Warszawa 2009. Będzie to miało znaczenie dla zainicjowania procesu laktacji czyli mówiąc prościej, poprzez szybkie przystawienie dajemy piersiom sygnał do produkcji pokarmu. Zacząć trzeba od wygodnej pozycji mamy i dziecka. Należy zadbać o podparcie pleców, rąk i nóg. Przydatne w tym są specjalne poduszki do karmienia. Pamiętaj aby noworodek był blisko ciebie w kontakcie skóra do skóry, a jego brzuch skierowany był w stronę Twojego brzucha. Główka, ramiona i bioderka powinny być w jednej linii. To spowoduje, że dziecko będzie mogło szeroko chwycić brodawkę dzięki czemu nie będzie jej raniło i ssało efektywnie. Zwróć również uwagę na usta malucha. Powinny być szeroko rozwarte w trakcie jedzenia, a dolna warga wywinięta.
Co ile karmić noworodka
W ubiegłych latach karmienie piersią na żądanie tzn. zawsze wtedy kiedy się tego domaga było standardem. Według ekspertów średnia dobowa ilość karmień piersią powinna wynosić w pierwszym półroczu od 8-12 karmień na dobę i będzie się zmniejszać z wiekiem. Należy pamiętać, że mowa tu o uśrednionej ilości, a to dziecko ostatecznie decyduje o ilości pobranego pokarmu. Noworodka karmimy na żądanie tzn. zawsze wtedy kiedy się tego domaga. W pierwszej dobie może być nieco ospałe i mało chętne. Jest po prostu zmęczone porodem a w małym żołądku mogą jeszcze zalegać wody płodowe. Jednak w drugiej dobie dziecko chce być przy piersi cały czas. Ciężko jest nawet zjeść śniadanie bo maluch nie pozwala się odłożyć. Takie zachowanie oznacza, że wszystko jest w porządku. W kolejnych dniach ilość karmień powinna się stabilizować. Czas jedzenia będzie różny dla każdego dziecka ponieważ ono o nim decyduje -kiedy będzie nasycone samo puści pierś – niektóre potrzebują do tego od 10 do 40 minut. Opróżnienie jednej piersi zajmuje noworodkowi średnio ok. 15 min, w przypadku dwóch piersi ok. 30 min2 Kent J. C. i wsp. Longitudinal changes in breastfeeding patterns from 1 to 6 months of lactation. Breastfeed. Med. 2013; 8: 401-407.
Niektóre dzieci mimo, że nie pobierają już pokarmu, lubią długo pozostawać przy piersi i przy niej zasypiać. Sposobem na przerwanie przebywania malucha przy piersi jest delikatne włożenie palca wskazującego w kącik ust, co powoduje rozluźnienie uchwytu. Pamiętaj, że jeśli mamy upalną pogodę, albo w domu jest za ciepło maluch może chcieć częściej ssać, jednak będzie to trwało znacznie krócej.
Jak długo karmić piersią
Kobiecy pokarm spełnia 100% zapotrzebowanie dziecka na wszystkie składniki odżywcze do szóstego miesiąca. Jest to rekomendowany czas wyłącznego karmienia piersią, do którego należy dążyć3 American Academy of Pediatrics. Section on breastfeeding. Breastfeeding and the Use of Human Milk, Lawrence M. Gartner, Jane Morton, Ruth A. Lawrence, Audrey J. Naylor, Donna O Hare, Richard J. Schandler i Arthur I. Eidelman. Pediatrics 2005; 115; 496-506. Opracowanie polskie: Medycyna Praktyczna – pediatria. 6/2005: 31-39. Medycyna Praktyczna – Położnictwo i Ginekologia. 1/2006:21-28. Wyłącznego, czyli bez potrzeby przepajania wodą czy podawania innych pokarmów. Dietę niemowlęcia można już rozszerzać pomiędzy 17 a 26. tygodniem życia, jednak moment wprowadzania pokarmów uzupełniających zawsze należy dostosować do umiejętności jedzenia niemowlęcia. Tak szeroki zakres na rozpoczęcie rozszerzania diety, umożliwia rekomendowane wyłączne karmienie piersią przez 6 miesięcy życia. Światowa Organizacja Zdrowia ani żadna inna, która zajmuje się żywieniem dzieci nie określa górnej granicy do kiedy należy karmić piersią – jest to decyzja matki i dziecka4 Długie karmienie piersią- zanim coś powiesz, spójrz spokojnie na wyniki badań- opr. Nehring-Gugulska M., Bębenek D.
Więcej na temat długiego karmienia piersią przeczytasz w artykule: 5 kroków do długiego karmienia piersią
Co powinna jeść kobieta karmiąca piersią?
Kobieta karmiąca piersią powinna odżywiać się sposób jak dotychczas, chyba, że jej nawyki żywieniowe nie były poprawne- teraz jest doskonały moment by je zmienić. W pierwszym półroczu całodzienne zapotrzebowanie energetyczne wzrasta tylko o ok. 500 kcal/dobę, a u kobiet szczupłych 650 kcal/dobę, w drugim półroczu dodatkowa ilość energii zmniejsza się do wartości 400 kcal/dzień. W przypadku bliźniąt wartość ta może ulec podwojeniu. Zwiększone zapotrzebowanie kobiet w okresie laktacji w porównaniu do okresu ciąży dotyczy nie tylko energetyczności, ale również m.in.: jodu, wapnia, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach takich jak witamina A, E, D oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie – witaminy C, B1, B2, B12 (zwłaszcza u mam będących na diecie wegańskiej) oraz kwasu foliowego. Mamy karmiące piersią potrzebują również odrobinę więcej białka w diecie i wynosi ok. 12-14 % dziennego zapotrzebowania energetycznego (jego ilość wzrasta o dodatkowe 20 g dziennie w pierwszym półroczu, a w drugim maleje o ok. 15 g).
Nie wszystkie składniki obecne w diecie mamy wpływają na ich ilość w pokarmie – zawartość składników mineralnych i witamin zależy w głównej mierze od ich rezerw zgromadzonych w okresie ciąży, np. laktoza, całkowita zawartość tłuszczów, cholesterol, białko, witamina B5, biotyna, witamina C, witamina E, witamina K, kwas foliowy, wapń fosfor, żelazo, cynk, magnez, miedź, mangan, chrom, potas. Od bieżącego sposobu żywienia matki zależy poziom m.in. kwasów tłuszczowych (w tym nasyconych i nienasyconych), witaminy A, D, B1, B2, B3, B6, B12, jodu, selenu. Jednak by nie dopuszczać do rozwoju niedoborów pokarmowych u mamy ( np. anemii z niedoboru żelaza czy witaminy B12, lub pogłębiania uszczuplania rezerw wapnia z kości), dieta kobiety w okresie laktacji powinna uwzględniać różnorodne grupy produktów spożywczych w diecie, ich jakość oraz ilość.
Jadłospis kobiety w okresie laktacji powinien uwzględniać warzywa (najlepiej w surowej formie) bez ograniczeń, ok. 2-3 porcje owoców, ok. 4-8 porcji produktów zbożowych, 2-3 porcje mleka i produktów mlecznych, 1-2 porcje mięsa, ryb lub jajek, 1- 2 porcje olejów (w szczególności roślinnych, zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe ponieważ w diecie kobiety karmiącej jakość tłuszczów jest ważniejsza niż ich ilość). Sama dieta nie wystarczy – należy pamiętać o codziennej aktywności fizycznej dostosowanej do możliwości świeżo upieczonej mamy.
Więcej o żywieniu w czasie laktacji przeczytasz w artykule: Co może jeść kobieta karmiąca piersią?
Do mleka matki mogą przeniknąć dodatkowo smak i zapach posiłków przez nią spożywanych. Jest to o tyle istotne, że dzięki temu maluchy uczą się nowych odczuć smakowych i dlatego wśród dzieci karmionych piersią mniej jest problemów z akceptacją nowych produktów na etapie rozszerzania diety. Kobieta karmiąca powinna zadbać również o prawidłowe nawodnienie. Najlepiej by była to woda, ale dopuszczalne są również soki naturalne czy napary ziołowe- uwaga nie wszystkie. Nie powinno być jednak ścisłego zalecania konkretnych ilości, jakie powinna kobieta karmiąca przyjąć. Uznaje się, żeby było to tyle aby zaspokoić pragnienie i średnio wynosi około 2 litrów dziennie. I jeszcze jedna ważna rzecz! To ile wody wypijesz nie wpływa na to ile pokarmu wyprodukujesz! Aby mleka nie zabrakło, trzeba często i regularnie przystawiać malca do piersi, tak aby ssał efektywnie. Tylko to zapewni odpowiedni poziom laktacji.
Karmienie piersią a alergie
Dawniej zalecano kobietom karmiącym, aby unikały w swojej diecie produktów potencjalnie alergizujących jak np. truskawki czy orzechy. Dziś na szczęście wiemy, że takie postępowanie nie ma uzasadnienia medycznego i nie zaleca się eliminowania z diety owych produktów „na wszelki wypadek”, gdyż takie postępowanie nie zmniejsza ryzyka alergii u dzieci5 Szajewska H.: Karmienie piersią a choroby alergiczne, Materiały konferencyjne „25 lat promocji karmienia piersią i co dalej?”, Warszawa 2006, a może jedynie doprowadzić do powstania niedoborów pokarmowych. Udowodniono, że jeśli pochodzisz z rodziny alergików karmienie naturalne będzie jeszcze bardziej wskazane dla Twojego dziecka ponieważ zmniejsza ryzyko powstania alergii6 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338. Diety eliminacyjne stosuje się w przypadkach uzasadnionych medycznie pod opieką lekarza i dietetyka, kiedy objawy występujące u dziecka budzą podejrzenia alergii.
W karmieniu piersią najważniejsze są początki i prawidłowe postępowanie na późniejszych etapach laktacji. Nie dość, że jest wygodne, ekonomiczne to przede wszystkim jest inwestycją w zdrowie dziecka teraz i na całe przyszłe życie.
