Karmienie po cesarce – to musisz wiedzieć

W Polsce cztery na dziesięć urodzonych maluszków przychodzi na świat drogą cesarskiego cięcia, a na świecie liczba tego typu urodzeń wzrosła od 2000 roku (12,1%) do 2015 roku (21,1%) prawie dwukrotnie1. Na czym poleca cesarskie cięcie? To operacja polegająca na wydobyciu dziecka z łona matki poprzez rozcięcie jej powłok brzusznych i macicy w okolicy trzonu i szyjki. Decyzja co do przeprowadzenia porodu przez cesarskie cięcie podyktowana jest ratowaniem zdrowia, a nawet życia mamy lub dziecka. Takie rozwiązanie ma jednak często swoje konsekwencje zdrowotne w dalszym życiu dziecka, z których warto zdawać sobie sprawę planując opiekę nad maleństwem, w tym jego właściwe żywienie.

W jaki sposób „cesarka” może negatywnie wpłynąć na zdrowie dziecka?

Z roku na rok przybywa dowodów, że w kluczowym dla życia człowieka momencie t.j. w tzw. 1000 pierwszych dniach czynniki środowiskowe, do których należy rozwój mikrobiomu jelitowego maluszka mają wpływ na jego zdrowie nie tylko w okresie wczesnego dzieciństwa, ale również w dalszym życiu. U dzieci, które przyszły na świat drogą cesarskiego cięcia obserwowana jest często tzw. dysbioza, która przekłada się na nieprawidłowy rozwój odporności 2. – oznacza to, że mikrobiota jelitowa po cc może się różnić u dzieci urodzonych w ten sposób. Fakt ten pociąga za sobą wzrost częstości występowania infekcji we wczesnym dzieciństwie. Dodatkowo maluszki z zaburzonym składem mikroorganizmów jelitowych mają o 9-13% wyższe ryzyko infekcji wymagających pobytu w szpitalu, a leczenie infekcji częściej wymaga zastosowania antybiotyków, które powodują pogłębienie dysbiozy. 3 Do innych konsekwencji dysbiozy jelitowej należą m.in. zwiększone ryzyko rozwoju alergii 4. Czy można temu zapobiec poprzez właściwe żywienie maluszka, który urodził się drogą cesarskiego cięcia? Tak, jednym z kamieni milowych karmienia dziecka po cc jest prawidłowa kolonizacja jelit stymulowana przez składniki jego diety. Dlatego właściwe żywienie niemowlęcia po cesarskim cięciu jest dla niego wyjątkowo ważne  .

Dlaczego u dzieci po cc występuje dysbioza jelitowa?

Poród przez cc związany jest z inną kolonizacją jelit w porównaniu do tego, jak przebiega to u dzieci, które zostały urodzone siłami natury. Maluszek po porodzie tzw. waginalnym miał kontakt z mikroorganizmami bytującymi w kanale rodnym mamy, a w jego jelitach rozwija się mikrobiom, w którym dominującym rodzajem bakterii są Bifidobakterie, z którym organizm człowieka, a szczególnie jego układ immunologiczny zdążył się „zaprzyjaźnić” od pokoleń. Co więcej, z tymi mikroorganizami organizm człowieka nauczył się żyć w symbiozie i są one jedynymi w pełni tolerowanymi obcymi organizmami w jelitach! Co można powiedzieć o odporności dzieci po cesarskim cięciu?  Noworodek urodzony drogą cięcia cesarskiego pozbawiony był kontaktu z mikrobiotą jelitową oraz dróg rodnych matki, co skutkuje odmiennym składem bakterii jelitowych, m.in. mniejszym ilości bakterii z rodzaju Bifidobacterium. U takich noworodków zauważono zmniejszenie liczby innych ważnych bakterii, natomiast zwiększenie liczebności bakterii pochodzenia szpitalnego, w tym szczepów szpitalnych i opornych na antybiotykoterapię! 5 6

Jakie karmienie jest najlepsze dla dzieci po cesarce? Czy probiotyki dla dziecka po cesarce są koniecznością?

Idealnym sposobem żywienia takiego dziecka jest karmienie piersią, bowiem w mleku kobiecym znajduje się wiele substancji stymulujących prawidłowy rozwój układu odpornościowego. Do tzw. immunomodulatorów należą galaktooligosacharydy mleka mamy, szczepy probiotyczne, jak również tzw. postbiotyki, do których należą metabolity bakterii probiotycznych, a także ich obumarłe komórki. Stąd też dominującym rodzajem bakterii jelitowych u niemowląt urodzonych naturalnie i karmionych piersią jest Bifidobacterium, w dalszej kolejności Lactobacillus i taki mikrobiom uważany jest za wzorcowy 7 . Mama, która urodziła swoje maleństwo drogą cięcia cesarskiego na swojej drodze do karmienia piersią może napotkać szereg trudności, bowiem proces laktacji może, chociaż nie musi być u niej opóźniony i utrudniony. Jak pokazują wyniki badań do sukcesu w karmieniu piersią potrzebna jest wiara kobiety w sukces, jak najszybsze przystawianie maluszka do piersi i wsparcie wykwalifikowanego personelu. Niestety często z uwagi na ból po zabiegu, stres mamy lub obawę o wpływ leków stosowanych do znieczulenia podczas zabiegu na organizm dziecka karmienie naturalne jest opóźniane, co przekłada się na powstanie realnych problemów z karmieniem piersią. Z uwagi na wyjątkowo cenny skład mleka kobiecego warto zawalczyć o każdą kroplę mleka mamy 8 [fn]Tully KP, Ball HL. Maternal accounts of their breast-feeding intent and early challenges after caesarean childbirth. Midwifery. 2014;30(6):712–9 9 . Przeczytaj jak rozwiązać najczęstsze problemy z laktacją, aby karmić swojego maluszka piersią.

Karmienie mieszane dzieci po cc w drugim półroczu życia

W drugim półroczu życia przychodzi czas na rozszerzanie diety maluszka. Niezależnie od tego, czy mama kontynuuje karmienie piersią, czy też nie, jedną z nowych kategorii produktów wprowadzanych do menu zdrowego dziecka jest nabiał. Kaszki na mleku lub kubek mleka modyfikowanego stają się codziennymi posiłkami. W przypadku dziecka, które korzysta z mleka mamy oraz mleka modyfikowanego mówimy o karmieniu mieszanym 10 . Dla starszych niemowląt po cc taki posiłek może być okazją do dostarczenia oprócz potrzebnej porcji energii i cennych składników odżywczych również kolejnej porcji składników modulujących dalszy rozwój układu odpornościowego. Mleka modyfikowane po cesarce zostały zaprojektowane z myślą o wsparciu rozwoju przyjaznego mikrobiomu jelitowego dzięki zawartości GOS/FOS oraz wybranych oligosacharydów mleka kobiecego zwanych HMO i szczepów bakterii probiotycznych Bifidobacterium Breve M-16V. Warto wziąć pod uwagę zastosowanie takiego rozwiązania w żywieniu niemowlęcia i małego dziecka biorąc pod uwagę, że pierwsze 2 lata życia człowieka jest tzw. krytycznym oknem w kolonizacji mikrobioty jelitowej, a tym samym okresem najważniejszym dla prawidłowego rozwoju odporności 11 .