Spis treści
Unikanie soli jest jedną z podstawowych zasad prawidłowego żywienia dzieci i jest bardzo ważne dla zdrowia w przyszłości1 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013. W praktyce jednak, jak pokazują badania2 Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016, aż 83% małych dzieci w Polsce spożywa zbyt duże ilości soli! Do czego prowadzi nadmiar soli i jak ograniczać sól w diecie i czym właściwie zastąpić sól?
Niezaprzeczalnie jednym z głównych powodów dlaczego wybieramy konkretną żywność jest smak3 Neuhoff-Murawska i wsp., Wrodzone uwarunkowania „paradoksu preferencji smaku” u człowieka`, Standardy Medyczne Pediatria, 2018, T. 15, 268-274. Dzieci mają naturalną tendencję do wyboru słonej żywności4 Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738 i to preferencje żywieniowe, a nie wiedza mają wpływ na ich wybory żywieniowe5 Neuhoff-Murawska i wsp., Wrodzone uwarunkowania „paradoksu preferencji smaku” u człowieka`, Standardy Medyczne Pediatria, 2018, T. 15, 268-274. Jednak we wczesnym dzieciństwie możliwe jest ukształtowanie pewnych preferencji 6 Hetherington MM, Cecil JE, Jackson DM i wsp. Feeding infants and young children. From guidelines to practice. Appetite 2011; 57(3): 791-795.. Dlatego niezbędna jest rola rodzica i potrzeba by to dorosły ze swoją wiedzą zapewnił różnorodną i zdrową dietę dziecka7 Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738.
Duża ilość sodu w diecie dzieci pochodzi z soli dodawanej do potraw, czyli przyprawiania ich zgodnie z preferencjami smakowymi dorosłych. Dostarczycielem soli ukrytej jest przeważnie pieczywo, wędliny i sery8 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017. Spore ilości soli zawiera także żywność przetworzona: kostki rosołowe, mieszanki warzywno-przyprawowe, gotowe dania i sosy, która nie powinna się pojawiać w diecie dziecka nie tylko ze względu na zawartość soli, ale także dodatków do żywności, których należy unikać9 Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013.
Jaka ilość soli jest dopuszczalna?
Zapotrzebowanie na sól ustalono na poziomie AI czyli wystarczającego spożycia. U niemowląt w drugim półroczu życia wynosi to 370 mg sodu (co odpowiada 0,9 g soli dziennie10 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004. Dz. Urz. UE L 304 z dnia 22.11.2011 r. – czyli ilości większej niż zawartej na czubku noża), a w wieku 1-3 lat nie więcej niż 750 mg sodu/dzień11 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017.. Odpowiada temu ćwierć łyżeczki soli. Ilość ta dotyczy całej spożywanej soli, a więc zarówno dodanej w trakcie przygotowywania potraw, jak i zawartej w przetworzonych produktach spożywczych: pieczywie, wędlinach, serach, kiszonkach. Eksperci mają spójne stanowisko w tym temacie – produkty podawane w trakcie rozszerzania diety nie powinny być solone! Menu dzieci w wieku 1-3 lat także wymaga ograniczenia tego składnika.
Jak przeliczać sód na sól?
Wybierając produkty z półki sklepowej, warto przeczytać etykietę pokazującą skład oraz wartość odżywczą produktu. Podawanie zawartości soli (wyliczonej z zawartości sodu) na etykiecie jest obowiązkowe dla wszystkich producentów żywności. Może się zatem zdarzyć, że podana w tabeli zawartość soli wynika jedynie z obecności naturalnie występującego sodu, a nie jest skutkiem dodania soli do produktu – dlatego warto przyjrzeć się liście składników.
Do czego prowadzi nadmiar soli w diecie?
Podawanie niesolonych pokarmów uzupełniających zaleca się nie tylko z powodu długofalowego wpływu na zdrowie dziecka, ale także kształcenia właściwych przyzwyczajeń i preferencji żywieniowych w późniejszym życiu12 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. Podawanie małemu dziecku słonych produktów może w przyszłości wpłynąć na jego upodobanie do niezdrowych słonych przekąsek lub do nadmiernego dosalania potraw.
W dodatku, wysokie spożycie soli w okresie dzieciństwa może być przyczyną rozwoju wielu chorób w wieku dorosłym. Według obecnych zaleceń należy unikać soli kuchennej, ponieważ prawdopodobnie wpływa na ryzyko występowania nadciśnienia w późniejszym wieku13 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. Nadmiar soli może wpływać niekorzystnie na prawidłowy rozwój układu kostnego dziecka, zbyt duże spożycie soli przez dzieci prowadzi też do nadmiernego obciążenia nerek, które są mniej rozwinięte niż u dorosłych14 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017..
Jak ograniczać sól w diecie dziecka?
Nie dosalaj posiłków w słoiczkach ani potraw przygotowywanych dla dzieci do swojego smaku. Małe dziecko ma inne potrzeby niż dorosły, we wczesnym dzieciństwie możliwe jest jeszcze ukształtowanie pewnych preferencji, więc nie warto przyzwyczajać do soli.
Sprawdzaj zawartość soli w produktach. Czytaj dokładnie czy dany produkt zawiera dodatek soli (informacja znajduje się na liście składników). Przykładowo 2 plasterki szynki mogą dostarczać ponad 1 g soli, czyli połowę ilości, którą dziecko w wieku 1-3 może maksymalnie spożyć w ciągu dnia! Staraj się zastępować wędliny mięsem pieczonym przyprawianym ziołami.
Unikaj potraw typu instant i fast food: sosów i zup w proszku oraz przygotowanych przemysłowo gotowych do spożycia dań, a także kostek rosołowych oraz mieszanek warzywno-ziołowych. Zamiast tego stosuj świeże i suszone zioła, aby wzbogacić smak potraw. Unikaj wysoko przetworzonej kwaszonej (z dodatkiem octu) i wędzonej żywności. Ogórki kiszone oczywiście mogą się pojawić w diecie dziecka po 1. roku życia, ale z umiarem, nie podawaj ich zbyt dużo i zbyt często.
Czym zastąpić sól?
Zamiast dodatku soli, potrawy dla dzieci można uatrakcyjniać dodatkiem świeżych listków warzyw i ziół w niewielkiej ilości. Lista poniżej przedstawia zioła, które warto stosować, aby poprawić smak potraw i ograniczyć sól w diecie. Możesz więc zastąpić sól przy pomocy:
Unikanie soli jest kluczowe dla zdrowia w przyszłości! To opiekunowie mają decydujący wpływ na to, które rodzaje żywności, w jakich ilościach oraz w jakiej atmosferze będą spożywane przez ich dzieci15 Mika M., Matuszczyk P., Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 2017, T. 14, 733-738.
Rozwiąż quiz o żywieniu niemowląt i małych dzieci
