Sól – składnik, który należy ograniczać

Unikanie soli jest jedną z podstawowych zasad prawidłowego żywienia dzieci i jest bardzo ważne dla zdrowia w przyszłości 1. W praktyce jednak, jak pokazują badania 2, aż 83% małych dzieci w Polsce spożywa zbyt duże ilości soli! Do czego prowadzi nadmiar soli i jak ograniczać sól w diecie i czym właściwie zastąpić sól?

Niezaprzeczalnie jednym z głównych powodów dlaczego wybieramy konkretną żywność jest smak 3. Dzieci mają naturalną tendencję do wyboru słonej żywności 4 i to preferencje żywieniowe, a nie wiedza mają wpływ na ich wybory żywieniowe 3. Jednak we wczesnym dzieciństwie możliwe jest ukształtowanie pewnych preferencji 5. Dlatego niezbędna jest rola rodzica i potrzeba by to dorosły ze swoją wiedzą zapewnił różnorodną i zdrową dietę dziecka 4.

Duża ilość sodu w diecie dzieci pochodzi z soli dodawanej do potraw, czyli przyprawiania ich zgodnie z preferencjami smakowymi dorosłych. Dostarczycielem soli ukrytej jest przeważnie pieczywo, wędliny i sery 6. Spore ilości soli zawiera także żywność przetworzona: kostki rosołowe, mieszanki warzywno-przyprawowe, gotowe dania i sosy, która nie powinna się pojawiać w diecie dziecka nie tylko ze względu na zawartość soli, ale także dodatków do żywności, których należy unikać 7.

Jaka ilość soli jest dopuszczalna?

Zapotrzebowanie na sól ustalono na poziomie AI czyli wystarczającego spożycia. U niemowląt w drugim półroczu życia wynosi to 370 mg sodu (co odpowiada 0,9 g soli dziennie 8 – czyli ilości większej niż zawartej na czubku noża), a w wieku 1-3 lat nie więcej niż 750 mg sodu/dzień 9. Odpowiada temu ćwierć łyżeczki soli. Ilość ta dotyczy całej spożywanej soli, a więc zarówno dodanej w trakcie przygotowywania potraw, jak i zawartej w przetworzonych produktach spożywczych: pieczywie, wędlinach, serach, kiszonkach. Eksperci mają spójne stanowisko w tym temacie - produkty podawane w trakcie rozszerzania diety nie powinny być solone! Menu dzieci w wieku 1-3 lat także wymaga ograniczenia tego składnika.

Jak przeliczać sód na sól?

Wybierając produkty z półki sklepowej, warto przeczytać etykietę pokazującą skład oraz wartość odżywczą produktu. Podawanie zawartości soli (wyliczonej z zawartości sodu) na etykiecie jest obowiązkowe dla wszystkich producentów żywności. Może się zatem zdarzyć, że podana w tabeli zawartość soli wynika jedynie z obecności naturalnie występującego sodu a nie jest skutkiem dodania soli do produktu – dlatego warto przyjrzeć się liście składników.   

Do czego prowadzi nadmiar soli w diecie?

Podawanie niesolonych pokarmów uzupełniających zaleca się nie tylko z powodu długofalowego wpływu na zdrowie dziecka, ale także kształcenia właściwych przyzwyczajeń i preferencji żywieniowych w późniejszym życiu 10. Podawanie małemu dziecku słonych produktów może w przyszłości wpłynąć na jego upodobanie do niezdrowych słonych przekąsek lub do nadmiernego dosalania potraw.
W dodatku, wysokie spożycie soli w okresie dzieciństwa może być przyczyną rozwoju wielu chorób w wieku dorosłym. Według obecnych zaleceń należy unikać soli kuchennej, ponieważ prawdopodobnie wpływa na ryzyko występowania nadciśnienia w późniejszym wieku 10. Nadmiar soli może wpływać niekorzystnie na prawidłowy rozwój układu kostnego dziecka, zbyt duże spożycie soli przez dzieci prowadzi też do nadmiernego obciążenia nerek, które są mniej rozwinięte niż u dorosłych 9.

Jak ograniczać sól w diecie dziecka?

Nie dosalaj posiłków w słoiczkach ani potraw przygotowywanych dla dzieci do swojego smaku. Małe dziecko ma inne potrzeby niż dorosły, we wczesnym dzieciństwie możliwe jest jeszcze ukształtowanie pewnych preferencji, więc nie warto przyzwyczajać do soli.

Sprawdzaj zawartość soli w produktach. Czytaj dokładnie czy dany produkt zawiera dodatek soli (informacja znajduje się na liście składników). Przykładowo 2 plasterki szynki mogą dostarczać ponad 1 g soli, czyli połowę ilości, którą dziecko w wieku 1-3 może maksymalnie spożyć w ciągu dnia! Staraj się zastępować wędliny mięsem pieczonym przyprawianym ziołami.

Unikaj potraw typu instant i fast food: sosów i zup w proszku oraz przygotowanych przemysłowo gotowych do spożycia dań, a także kostek rosołowych oraz mieszanek warzywno-ziołowych. Zamiast tego stosuj świeże i suszone zioła, aby wzbogacić smak potraw. Unikaj wysoko przetworzonej kwaszonej (z dodatkiem octu) i wędzonej żywności. Ogórki kiszone oczywiście mogą się pojawić w diecie dziecka po 1. roku życia, ale z umiarem, nie podawaj ich zbyt dużo i zbyt często.

Czym zastąpić sól? 

Zamiast dodatku soli, potrawy dla dzieci można uatrakcyjniać dodatkiem świeżych listków warzyw i ziół w niewielkiej ilości. Lista poniżej przedstawia zioła, które warto stosować, aby poprawić smak potraw i ograniczyć sól w diecie. Możesz więc zastąpić sól przy pomocy:

Unikanie soli jest kluczowe dla zdrowia w przyszłości! To opiekunowie mają decydujący wpływ na to, które rodzaje żywności, w jakich ilościach oraz w jakiej atmosferze będą spożywane przez ich dzieci 4.

Żywienie niemowląt i małych dzieci