Czy żywność dedykowana niemowlętom i małym dzieciom jest bezpieczna?

Wymogi bezpieczeństwa żywności dla najmłodszych dzieci

Rodzice zalewani są informacjami o zdrowej żywności dla dzieci. Czy słoiczki i kaszki dla niemowląt, gotowe obiadki dla dzieci itp., słowem żywność dla niemowląt i małych dzieci jest bezpiecznym wyborem dla maluszka? Ważnym kryterium diety najmłodszych dzieci jest jej bezpieczeństwo. Co za tym idzie dania niemowlęcia powinny być wolne od pozostałości m.in  pestycydów i innych środków ochrony roślin, metali ciężkich takich jak ołów, kadm, rtęć i cyna, jak również arsenu nieorganicznego, azotanów i mykotoksyn. Wynika to ze szczególnej wrażliwości młodych organizmów na działanie substancji szkodliwych. W diecie niemowlęcia nie powinno być dodatków do żywności m.in konserwantów, barwników, aromatów, jak również soli i cukru Zapewneienie bezpieczeństwa dań dla maluszka nie jest możliwe bez wykorzystania do ich przygotowania żywności odpowiedniej jakości.

Dlaczego zawartość niedozwolonych substancji jest niebezpieczna dla zdrowia maluszka?

Obecność metali ciężkich w żywności jest wynikiem zanieczyszczenia środowiska i może prowadzić do nieodwracalnych zmian neurologicznych, uszkadzać wątrobę oraz prowadzić do rozwoju chorób nowotworowych. Największą zdolność kumulacji metali mają przede wszystkim warzywa, takie jak: sałata, kapusta, buraki, marchew, szpinak, pietruszka i ziemniaki. Mniej metali zatrzymują pomidory, ogórki, warzywa strączkowe i dyniowate oraz owoce. Ich obecności można spodziewać się w zbożach, mleku i mięsie. Arsen nieorganiczny kumulowany jest w szczególności przez ryż, w dalszej kolejności przez warzywa i owoce, aczkolwiek z uwagi na zanieczyszczenie środowiska może być obecny we wszystkich produktach spożywczych. Jego obecność w żywności może być odpowiedzialna za uszkodzenia układu neurologicznego oraz wpływać niekorzystnie na układ immunologiczny. Pozostałości pestycydów i innych środków ochrony roślin przekłada się na ryzyko m.in uszkodzenia układu odpornościowego, trawiennego i oddechowego, choroby skóry, zaburzenia hormonalne i rozwój nowotworów. Jednym z wielu zagrożeń wynikających z obecności azotanów w żywności jest powstanie methemoglobiny, której objawem jest sinica, powstająca w wyniku niedotlenienia tkanek, wyjątkowo niebezpieczna dla zdrowia i życia niemowląt.

Dania dla niemowląt i dzieci pod lupą

Kryteria bezpieczeństwa żywności dla niemowląt i małych dzieci określają szczegółowo polskie i unijne przepisy prawne i zostały one szczegółowo opisane w Raporcie „Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci” pod kierownictwem prof. Piotra Sochy. Należy podkreślić, że  z  ogromnej liczby ponad 300 dozwolonych substancji dodatkowych, w żywności przeznaczonej dla niemowląt wolno stosować praktycznie jedynie związki wzbogacające, m.in. witaminy i składniki mineralne oraz nieliczne substancje, które często występują w naturze. W wymienionym Raporcie eksperci zwracają uwagę, że normy na zawartość szkodliwych substancji w żywności dedykowanej najmłodszym są od kilku do kilkudziesięciu razy bardziej rygorystyczne w porównaniu do żywności przeznaczonej dla osób powyżej 3 roku życia. Dodatkowo w raporcie czytamy, że spełnianie wymogów co do bezpieczeństwa żywności dla niemowląt i małych dzieci nie budzi wątpliwości jego autorów 3. W ostatnich latach badacze zwracają szczególną uwagę na zawartość w żywności dla dzieci arsenu nieorganicznego. Badania dotyczące jego zawartości w produktach spożywczych na rynku polskim prowadzone przez Państwowy Zakład Higieny (2017) wykazały, że zawartość tego składnika nie zagraża bezpieczeństwu konsumentów. Dodatkowo w połowie próbek pochodzących z dań dedykowanych niemowlętom zawartość arsenu nieorganicznego jest tak niska, że została ona określona jako “nieoznaczalna” (ang. undetected), tzn. poniżej możliwości oceny jej zawartości w laboratorium, co na pewno może uspokoić młodych opiekunów.

Czy dania dla niemowlęcia na bazie surowców ekologicznych są bezpieczne?

Sięgając po surowce ekologiczne spodziewamy się, że dania z nich przyrządzone będą bezpieczne, szczególnie dla niemowlęcia. Zgodnie z definicją żywność ekologiczna nie może zawierać organizmów GMO, ma być wyprodukowana z ograniczonym użyciem pestycydów, bez użycia nawozów syntetycznych i napromieniowania, a lista dodatków do żywności jest ograniczona. Wielu konsumentów nie zdaje sobie jednak sprawy, że mogą się w niej znajdować m.in niektóre konserwanty, jak np. azotany i azotyny w produktach mięsnych i wędlinach. Wyniki badań europejskich wykazały, że zawartość pestycydów jest w surowcach ekologicznych znacząco niższa, produkty te mają większą wartość odżywczą, np. warzywa i owoce bogatsze są w antyoksydanty. Jednak wyniki wielu innych badań wykazują, że taki stan rzeczy nie jest  normą. Z opublikowanego w 2014 r. Raportu z kontroli jakości i  prawidłowości oznakowania produktów rolnictwa ekologicznego przeprowadzony w 2014 r. przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wykazał, że w ponad połowie kontrolowanych gospodarstw stwierdzono nieprawidłowości. Dodatkowo zakwestionowano ponad 22% przebadanych partii żywności, w tym 15,4% ze względu na niewłaściwą jakość. Przed żywnością ekologiczną nie są stawiane te same wymogi co żywności dla niemowląt i małych dzieci. Otrzymanie certyfikatu żywności ekologicznej oznaczonej wspólnym logo – tzw. „eko liściem”  jest wynikiem spełnienia norm w zakresie produkcji żywności, a nie zawartości metali ciężkich, pestycydów, azotanów, czy toksyn pochodzących z mikroorganizmów.

Podsumowanie

Wielu rodziców wierzy, że przygotowując posiłek dla swojej pociechy samodzielnie może mieć pewność, że oferuje dziecku to, co najlepsze, bowiem ma kontrolę nad kupionymi produktami. Podobnie jest z daniami z tzw. „dorosłego stołu”, które przygotowywane są dla całej rodziny we własnej kuchni. Niewątpliwie domowe dania przygotowane dla niemowlęcia na bazie surowców ekologicznych mogą być bardzo dobrej jakości, ale dostępne dane pokazują, że pewności mieć nie można. Czasem żywność ekologiczna jest nią jedynie w deklaracji sprzedawcy, bowiem kupując na bazarku nie zawsze sprawdzamy, czy jest ona opatrzona “eko-liściem”. Trudno ocenić bezpieczeństwo żywności samemu, nikt przecież nie dysponuje „domowym laboratorium”, w którym oznacza zawartość substancji o działaniu toksycznym. W przypadku dań ze słoiczka  spełnienie surowych kryteriów bezpieczeństwa, jak również obecność dodatków do żywności oceniane jest przez Główny Inspektorat Sanitarny. Dlatego też gotowy obiadek, czy deser wybrany z coraz szerszego asortymentu dań gotowych dla niemowląt bez dodatku soli i cukru może stanowić bezpieczny i cenny element diety maluszka.

Przeczytaj poradnik żywienia niemowląt