Czy woda z kranu jest bezpieczna dla dziecka?

Woda z kranu jest wodą uzdatnioną i w sensie formalnym oczywiście można z niej korzystać do celów spożywczych, jednak organizm dziecka w 1000 pierwszych dni życia jest wyjątkowo wrażliwy na wpływ czynników zewnętrznych i należy szczególnie dbać o jakość i bezpieczeństwo podawanej żywności, także wody¹Socha P. i wsp., Raport Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci, Warszawa 2015.

Woda z kranu a woda butelkowana

W przeciwieństwie do wody wodociągowej, wody butelkowane, zwłaszcza te polecane w żywieniu niemowląt i dzieci, są tzw. wodami o pierwotnej czystości, nie trzeba ich uzdatniać a wręcz jest to zabronione. Wody butelkowane mają również bardziej restrykcyjne wymagania odnośnie obecności bakterii czy potencjalnie niebezpiecznych substancji takich jak bar, kadm, miedź, fluor czy azotyny i azotany²Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r.w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, Dziennik Ustaw Nr 85, Poz. 466. ³Rozporządzenie Ministra Zdrowiaz dnia 13 listopada 2015 r.w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, Dziennik Ustaw z dnia 27 listopada 2015 r. Poz. 1989.

Produkty będące pochodną uzdatniania wody (np. chlorem) nie są zupełnie nieistotne dla zdrowia, szczególnie dla jeszcze dojrzewających organizmów niemowląt i małych dzieci. Sieć wodociągowa nie zawsze jest też najlepszej jakości, dlatego zwłaszcza w przypadku szczególnie wrażliwych grup (jak niemowlęta i małe dzieci, ale także przyszłe mamy i kobiety karmiące piersią) zaleca się podawanie wody dobrej jakości⁴Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące: Znaczenie nawodnienia w prewencji chorób u kobiet w wieku prokreacyjnym, Ginekol Pol. 2011, 82, 943-945 ⁵Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń dotyczących spożycia wody i innych napojów przez niemowlęta, dzieci i młodzież, standardy medyczne/interna, 2010, T. 1, 7–15 Opcją z wyboru jest naturalnie czysta woda butelkowana, która według opinii Państwowego Zakładu Higieny jest jakości nie tylko bezpiecznej, ale też bardziej korzystnej dla zdrowia⁶Stanowisko NIZP-PZH w sprawie oceny jakości wody udostępnianej systemem wodociągów oraz wody butelkowanej, Warszawa, 21 listopada 2013.

Woda oligoceńska i bezpieczeństwo

Jeżeli nie mamy innej możliwości i możemy stosować wyłącznie wodę z kranu lub wodę oligoceńską, to zawsze powinniśmy upewnić się, jaki ma ona skład np. oddając próbkę do badania w stacji sanitarno-epidemiologicznej lub sprawdzając jej jakość u dostawcy wody pitnej (przedsiębiorstwo wodociągowe). Natomiast zdecydowanie niepolecane jest stosowanie wody studziennej, gdyż może być niebezpieczne ze względu na ryzyko zanieczyszczenia azotanami i azotanami⁷Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338..

Woda oligoceńska pochodzi z zasobów podziemnych basenu mazowieckiego, jest wydobywana od ponad 100 lat a nazwa pochodzi od piasków z epoki oligocenu⁸Paczyński B., Zasoby wód oligoceńskich. Przegląd Geologiczny, 1996, 44.4: 394-396. Zbadana, pewna, wolna od zanieczyszczeń woda oligoceńska jest bezpieczna, aczkolwiek należy zadbać o czystość opakowań, w których jest trzymana, przechowywać ją we właściwy sposób (najlepiej w lodówce) i nie przechowywaniu dłużej niż 24 godziny (ta sama zasada, co po otwarciu wody butelkowanej⁹Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014). Warto także sprawdzić skład fizykochemiczny wody w instytucji, która odpowiada za administrowanie danym ujęciem wody oligoceńskiej i porównać jej skład z wymaganiami dla niemowląt. Zarówno woda z kranu jak i oligoceńska może zawierać wyższe stężenia substancji niż limity odpowiednie w przypadku najmłodszych dzieci, a woda kranowa dodatkowo zawiera także produkty będące pochodną jej uzdatniania (np. chlorowania).

Parametry, które należy zweryfikować w przypadku wody wodociągowej lub oligoceńskiej, to¹⁰Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r.w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, Dziennik Ustaw Nr 85, Poz. 466.:

• ogólna mineralizacja (do 500 mg/l),
• zawartość sodu (<20 mg/l),
• zawartość siarczanów (<20 mg/l),
• zawartość fluorków (<0,7 mg/l)
• zawartość azotanów (<10 mg/l)
• zawartość azotynów (<0,02 mg/l).

Filtry do wody

Chcemy, aby woda dostarczana bezpośrednio do punktów czerpania była czysta, smaczna i zdrowa. Niestety stan sieci wodociągowej  może negatywnie wpływać na jej jakość, co sprawia, że woda dostarczana do nas woda nie zawsze spełnia powyższe wymogi¹¹Kuś K, Gamrot B, Malicka K, Ścieranka G. Wpływ eksploatacji i stanu technicznego sieci na jakość wody wodociągowej. Ochrona Środowiska 2001; 3(82): 17-20. ¹²Mossakowska A. Wpływ wybranych parametrów pracy fi ltrów węglowych na jakość wody z Wodociągu Praskiego w Warszawie. Ochrona Środowiska 2001; 3(82): 41-44.. Problem ten stał się podstawą do rozwoju rynku domowych filtrów wodnych¹³Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71. Największą popularnością cieszą się wolnostojące filtry dzbankowe. Korzyści z ich stosowania niewielki koszt zakupu i eksploatacji, prostota użytkowania oraz dostępność. W większości urządzeń dostępnych na rynku polskim filtry do wody pitnej składają się z żywicy jonowymiennej oraz węgla aktywnego¹⁴Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71. Ważną kwestią, zwłaszcza dla wrażliwych organizmów niemowląt i małych dzieci, jest jakość wody. Badania wskazują, że używanie filtrów domowych niesie ze sobą ryzyko skażenia bakteriami¹⁵Daschner ED, Rtiden H, Simon R. Clotten J. Microbiological contamination of drinking water in a commercial household water fi lter system. European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases 1996; 15: 233-237., co może skutkować biegunką. Dodatkowo pod znakiem zapytania stoi skuteczność takich filtrów. Zgodnie z informacją podawaną przez producentów filtr wody nie zmienia swojej efektywności pracy przez cały czas użytkowania, badania jednak nie potwierdzają tej zależności: wraz z zużyciem wkładu filtrującego jego sprawność istotnie maleje¹⁶Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71.

Eksperci są zatem zgodni, że dla niemowląt i małych dzieci bezdyskusyjnie najlepsza jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna- niskozmineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa¹⁷Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. Woda dla tej wrażliwej grupy konsumentów powinna być najwyższej jakości, a gwarantuje to jedynie podawanie odpowiedniej wody butelkowanej, najlepiej z atestem dla niemowląt i małych dzieci¹⁸Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013.

Przypisy Rozwiń

• 1
  Socha P. i wsp., Raport Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci, Warszawa 2015
• 2
  Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r.w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, Dziennik Ustaw Nr 85, Poz. 466.
• 3
  Rozporządzenie Ministra Zdrowiaz dnia 13 listopada 2015 r.w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, Dziennik Ustaw z dnia 27 listopada 2015 r. Poz. 1989
• 4
  Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące: Znaczenie nawodnienia w prewencji chorób u kobiet w wieku prokreacyjnym, Ginekol Pol. 2011, 82, 943-945
• 5
  Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń dotyczących spożycia wody i innych napojów przez niemowlęta, dzieci i młodzież, standardy medyczne/interna, 2010, T. 1, 7–15
• 6
  Stanowisko NIZP-PZH w sprawie oceny jakości wody udostępnianej systemem wodociągów oraz wody butelkowanej, Warszawa, 21 listopada 2013
• 7
  Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.
• 8
  Paczyński B., Zasoby wód oligoceńskich. Przegląd Geologiczny, 1996, 44.4: 394-396
• 9
  Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014
• 10
  Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r.w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, Dziennik Ustaw Nr 85, Poz. 466.
• 11
  Kuś K, Gamrot B, Malicka K, Ścieranka G. Wpływ eksploatacji i stanu technicznego sieci na jakość wody wodociągowej. Ochrona Środowiska 2001; 3(82): 17-20.
• 12
  Mossakowska A. Wpływ wybranych parametrów pracy fi ltrów węglowych na jakość wody z Wodociągu Praskiego w Warszawie. Ochrona Środowiska 2001; 3(82): 41-44.
• 13
  Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71
• 14
  Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71
• 15
  Daschner ED, Rtiden H, Simon R. Clotten J. Microbiological contamination of drinking water in a commercial household water fi lter system. European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases 1996; 15: 233-237.
• 16
  Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71
• 17
  Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.
• 18
  Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013