Spis treści
Zaparcia nawykowe występują powszechnie u dzieci. Mogą pojawić się pomiędzy 2. a 4 r.ż. i trwać nawet do późnego dzieciństwa. Zaparcia stanowią duże wyzwanie zarówno dla samego dziecka, jak i jego bliskich. W ponad 95% przypadków zaparcie jest zaburzeniem czynnościowym przewodu pokarmowego (określane jest również jako zaparcie nawykowe), w którym nie stwierdza się przyczyny organicznej. Jak pomóc maluchowi w przywróceniu prawidłowego rytmu wypróżnień? Co zrobić, gdy dziecko wstrzymuje stolec z powodów emocjonalnych? Jeśli ten problem dotyczy Twojego dziecka to, koniecznie przeczytaj artykuł.
Zaparcia nawykowe mogą być spowodowane różnymi czynnikami. Wymienia się m.in.: zmiany w diecie, zakażenia np. wirusowe, stosowanie nowych leków czy czynniki psychologiczne. Warto zwrócić uwagę na aspekty emocjonalne, ponieważ nadmierny stres u dziecka może wynikać z różnych czynników. Jednym z nich jest wczesne rozpoczęcie odpieluchowania, co może wywoływać silne emocje nie tylko u dziecka, ale również u rodziców. Poza tym zaparcia nawykowe mogą być związane z życiowymi zmianami, takimi jak rozpoczęcie uczęszczania do placówki, pojawienie się nowego rodzeństwa, przeprowadzka lub częste podróże1Tabbers, M. M., et al. „Evaluation and treatment of fnunctional constipation in infants and children: evidence-based recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN.” Journal of pediatric gastroenterology and nutrition 58.2 (2014): 258-274.2Sawiec P., „Rozpoznawanie i leczenie zaparcia czynnościowego u dzieci. Aktualne (2014) wytyczne„, 2015, www.mp.pl, dostęp na dzień 26.02.2024.
Rozpoznanie zaparcia nawykowego stawia się przede wszystkim na podstawie badania podmiotowego (wywiadu) uzupełnionego o badanie przedmiotowe, które powinien przeprowadzić lekarz. Zaparcia nawykowe charakteryzują się rzadkimi wypróżnieniami, rzadziej niż 2 razy w tygodniu przez co najmniej miesiąc. Może pojawić się brudzenie bielizny, ból podczas wypróżniania, stolce o dużej objętości, a nawet świeża krew w kale. Rodzic może zauważyć brak apetytu lub osiąganie szybkiego uczucia sytości podczas jedzenia, które ustępuje natychmiast po oddaniu stolca. Długotrwałe zaparcia wiążą się z uczuciem przewlekłego zmęczenia, osłabieniem i bólami głowy3Benninga, Marc A., et al. „Childhood functional gastrointestinal disorders: neonate/toddler.” Gastroenterology 150.6 (2016): 1443-1455.4Malczyk, Żaneta, et al. „Praktyczne aspekty leczenia zaparć stolca u dzieci.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 1.10 (2014): 55-60..
Charakterystycznym zachowaniem dziecka wstrzymującego kupę, oprócz unikania siedzenia na toalecie, jest m.in.:
Leczenie zaparć nawykowych powinno rozpocząć się jak najszybciej, ponieważ zwiększa to efektywność podejmowanych działań. Najlepiej w pierwszej kolejności udać się na konsultację do lekarza pediatry. Pomoc gastroenterologa i psychologa dziecięcego również mogą okazać się niezbędne. Warto zdawać sobie sprawę, że leczenie może być długotrwałe i wymagać zaangażowania zarówno dziecka jak i całej rodziny.
Terapia będzie różna w zależności od wieku dziecka. W tym artykule znajdziesz informacje jak radzić sobie z zaparciami u niemowląt.
Lekarz powinien zdecydować czy u dziecka konieczne jest leczenie farmakologiczne, czy niefarmakologiczne. Pierwszym krokiem terapii jest usunięcie przez lekarza zalegających mas kałowych w jelitach, najczęściej za pomocą wlewów czyszczących5Malczyk, Żaneta, et al. „praktyczne aspekty leczenia zaparć stolca u dzieci.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 1.10 (2014): 55-60..
Zaparcia u niemowląt karmionych piersią występują rzadziej niż u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. Przy wprowadzeniu mleka modyfikowanego do diety, w przypadku zaobserwowanych wcześniej problemów z oddawaniem stolca u dziecka należy rozważyć zastosowanie produktów dedykowanych na dolegliwości trawienne. Mieszanki te zwykle zawierają: więcej błonnika, mniej laktozy, prebiotyki, które stanowią pokarm dla dobrych bakterii w jelitach oraz inne proporcje kwasów tłuszczowych.
Następnie bardzo ważne jest wykształcenie u dziecka prawidłowego rytmu wypróżnień. Odbywa się to poprzez zmiany w stylu życia dziecka czyli:
Więcej informacji na temat wody znajdziesz w artykule: „Jakie są korzyści z picia wody dla mamy i niemowlaka”.
W leczeniu zaparć nawykowych kluczową rolę odgrywają rodzice. Jako rodzic, staraj się tworzyć w domu atmosferę spokoju, akceptacji i wsparcia. Bycie uważnym emocjonalnie i cierpliwym wobec dziecka może pomóc mu w radzeniu sobie z wyzwaniem, jakim są zaparcia nawykowe. Nadmierny stres, presja, stosowanie systemu kar i nagród, negatywne emocje mogą jedynie przyczynić się do nasilenia problemu.