Spis treści
Woda z kranu jest wodą uzdatnioną i w sensie formalnym oczywiście można z niej korzystać do celów spożywczych, jednak organizm dziecka w 1000 pierwszych dni życia jest wyjątkowo wrażliwy na wpływ czynników zewnętrznych i należy szczególnie dbać o jakość i bezpieczeństwo podawanej żywności, także wody1Socha P. i wsp., Raport Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci, Warszawa 2015.
Woda z kranu a woda butelkowana
W przeciwieństwie do wody wodociągowej, wody butelkowane, zwłaszcza te polecane w żywieniu niemowląt, są tzw. wodami o pierwotnej czystości. Nie trzeba ich uzdatniać a wręcz jest to zabronione. Wody butelkowane mają również bardziej restrykcyjne wymagania odnośnie obecności bakterii czy potencjalnie niebezpiecznych substancji takich jak bar, kadm, miedź, fluor czy azotyny i azotany2Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r.w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, Dziennik Ustaw Nr 85, Poz. 466. 3Rozporządzenie Ministra Zdrowiaz dnia 13 listopada 2015 r.w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dziennik Ustaw z dnia 27 listopada 2015 r. Poz. 1989.
Produkty będące pochodną uzdatniania wody (np. chlorem) nie są zupełnie nieistotne dla zdrowia. Zwłaszcza dla dojrzewających organizmów niemowląt i małych dzieci. Sieć wodociągowa nie zawsze jest też najlepszej jakości, dlatego zwłaszcza w przypadku szczególnie wrażliwych grup (jak niemowlęta i małe dzieci, ale także przyszłe mamy i kobiety karmiące piersią) zaleca się podawanie wody dobrej jakości4Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące: Znaczenie nawodnienia w prewencji chorób u kobiet w wieku prokreacyjnym, Ginekol Pol. 2011, 82, 943-945 5Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń dotyczących spożycia wody i innych napojów przez niemowlęta, dzieci i młodzież, standardy medyczne/interna, 2010, T. 1, 7–15 Opcją z wyboru jest naturalnie czysta woda butelkowana, która według opinii Państwowego Zakładu Higieny jest jakości nie tylko bezpiecznej, ale też bardziej korzystnej dla zdrowia6Stanowisko NIZP-PZH w sprawie oceny jakości wody udostępnianej systemem wodociągów oraz wody butelkowanej, Warszawa, 21 listopada 2013.
Woda oligoceńska i bezpieczeństwo
Jeżeli nie mamy innej możliwości i możemy stosować wyłącznie wodę z kranu lub wodę oligoceńską. Zawsze jednak powinniśmy upewnić się, jaki ma ona skład. Możemy oddać próbkę do badania w stacji sanitarno-epidemiologicznej lub sprawdzić jej jakość u dostawcy wody pitnej (przedsiębiorstwo wodociągowe). Natomiast zdecydowanie niepolecane jest stosowanie wody studziennej, gdyż może być niebezpieczne ze względu na ryzyko zanieczyszczenia azotanami i azotanami7Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338..
Woda oligoceńska pochodzi z zasobów podziemnych basenu mazowieckiego, jest wydobywana od ponad 100 lat a nazwa pochodzi od piasków z epoki oligocenu8Paczyński B., Zasoby wód oligoceńskich. Przegląd Geologiczny, 1996, 44.4: 394-396. Zbadana, pewna, wolna od zanieczyszczeń woda oligoceńska jest bezpieczna, aczkolwiek należy zadbać o czystość opakowań, w których jest trzymana, przechowywać ją we właściwy sposób (najlepiej w lodówce) i nie przechowywaniu dłużej niż 24 godziny (ta sama zasada, co po otwarciu wody butelkowanej9Poradnik żywienia niemowląt, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014). Warto także sprawdzić skład fizykochemiczny wody w instytucji, która odpowiada za administrowanie danym ujęciem wody oligoceńskiej. Możemy go porównać z wymaganiami wód dla niemowląt. Zarówno woda z kranu jak i oligoceńska może zawierać wyższe stężenia substancji niż limity odpowiednie w przypadku najmłodszych dzieci. Woda kranowa dodatkowo zawiera także produkty będące pochodną jej uzdatniania (np. chlorowania).
Parametry wody, które warto znać
Parametry, które należy zweryfikować w przypadku wody wodociągowej lub oligoceńskiej, to10Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r.w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, Dziennik Ustaw Nr 85, Poz. 466.:
- ogólna mineralizacja (do 500 mg/l),
- zawartość sodu (<20 mg/l),
- zawartość siarczanów (<20 mg/l),
- zawartość fluorków (<0,7 mg/l)
- zawartość azotanów (<10 mg/l)
- zawartość azotynów (<0,02 mg/l).
Filtry do wody
Chcemy, aby woda dostarczana bezpośrednio do punktów czerpania była czysta, smaczna i zdrowa. Niestety stan sieci wodociągowej może negatywnie wpływać na jej jakość, co sprawia, że woda dostarczana do nas woda nie zawsze spełnia powyższe wymogi11Kuś K, Gamrot B, Malicka K, Ścieranka G. Wpływ eksploatacji i stanu technicznego sieci na jakość wody wodociągowej. Ochrona Środowiska 2001; 3(82): 17-20. 12Mossakowska A. Wpływ wybranych parametrów pracy fi ltrów węglowych na jakość wody z Wodociągu Praskiego w Warszawie. Ochrona Środowiska 2001; 3(82): 41-44.. Problem ten stał się podstawą do rozwoju rynku domowych filtrów wodnych13Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71. Największą popularnością cieszą się wolnostojące filtry dzbankowe. Korzyści z ich stosowania niewielki koszt zakupu i eksploatacji, prostota użytkowania oraz dostępność. W większości urządzeń dostępnych na rynku polskim filtry do wody pitnej składają się z żywicy jonowymiennej oraz węgla aktywnego14Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71.
Woda z filtrów dla niemowląt?
Ważną kwestią, zwłaszcza dla wrażliwych organizmów niemowląt i małych dzieci, jest jakość wody. Badania wskazują, że używanie filtrów domowych niesie ze sobą ryzyko skażenia bakteriami15Daschner ED, Rtiden H, Simon R. Clotten J. Microbiological contamination of drinking water in a commercial household water fi lter system. European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases 1996; 15: 233-237., co może skutkować biegunką. Dodatkowo pod znakiem zapytania stoi skuteczność takich filtrów. Zgodnie z informacją podawaną przez producentów filtr wody nie zmienia swojej efektywności pracy przez cały czas użytkowania, badania jednak nie potwierdzają tej zależności: wraz z zużyciem wkładu filtrującego jego sprawność istotnie maleje16Jezierska K. i wsp., Metoda oceny skuteczności oczyszczania wody w dzbankowych filtrach domowych. Inżynieria Ekologiczna, 2014, 37, 62–71.
Eksperci są zatem zgodni, że dla niemowląt i małych dzieci bezdyskusyjnie najlepsza jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna- niskozmineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa17Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338.. Woda dla tej wrażliwej grupy konsumentów powinna być najwyższej jakości, a gwarantuje to jedynie podawanie odpowiedniej wody butelkowanej, najlepiej z atestem dla niemowląt i małych dzieci18Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2013.
