Spis treści
Budowanie odporności dziecka to długotrwały proces. Rozpoczyna się już w okresie płodowym i trwa całe dzieciństwo. Jednym z najważniejszych czynników, które wpływają na kształtowanie układu odpornościowego jest odpowiedni sposób żywienia. Czy wiesz na co zwrócić uwagę, aby prawidłowo budować odporność dziecka na kluczowych etapach 1000 pierwszych dni życia? Sprawdź!
Odporność dziecka a etap ciąży
Odporność dziecka zaczyna kształtować się już w okresie prenatalnym. Jest to unikalny czas, w którym przyszła mama poprzez swoją dietę, może istotnie wpłynąć na zdrowie i odporność swojego dziecka oraz ograniczyć występowanie u niego chorób w wieku dorosłym. Zatem w okresie ciąży zadbaj o prawidłowo zbilansowaną dietę, która zaspakaja potrzeby Twoje i dziecka. Nadmiar lub niedobór składników pokarmowych w diecie wpływa na trwałe modyfikacje procesów metabolicznych i hormonalnych potomstwa. W tym okresie zwróć szczególną uwagę na dostarczenie z dietą takich składników jak: kwas foliowy, jod, żelazo, nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (głównie DHA) oraz witaminę D. Niedożywienie przyszłej mamy może przyczyniać się do niedożywienia dziecka będącego jeszcze w łonie matki. Brak dostarczania wszystkich składników odżywczych z dietą może wpłynąć na ograniczenie wzrastania malucha i może trwale uszkodzić funkcje odpornościowe organizmu.1 Istotne jest również zachowanie prawidłowej masy ciała przez cały okres ciąży. Nadwaga lub otyłość u ciężarnej zwiększają ryzyko m.in. otyłości i zespołu metabolicznego u potomstwa.
Więcej na temat diety przyszłej mamy dowiesz się z naszego Poradnika żywienia kobiet w ciąży.
Odporność dziecka a etap karmienia piersią
Kolejnym istotnym etapem w budowaniu odporności dziecka jest sposób jego żywienia. Karmienie piersią to niezaprzeczalnie najlepszy pokarm jaki możemy podać niemowlęciu dzięki jego niezwykłym właściwościom. Pierwsze mleko mamy, zwane siarą, to skoncentrowana dawka różnych substancji odżywczych i biologicznie czynnych. Siara wpływa na kształtowanie odporności noworodka i chroni je przed chorobami. W mleku przejściowym i dojrzałym znajduje się już mniej przeciwciał, ale dalej kształtują one odporność dziecka. Eksperci zalecają, aby przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka karmić je wyłącznie mlekiem matki. Karmienie piersią chroni niemowlę przed biegunkami infekcyjnymi, zakażeniami dróg oddechowych, zapaleniem ucha środkowego oraz zmniejsza ryzyko otyłości i cukrzycy typu 2. Mleko kobiece nie dostarcza jedynie odpowiedniej ilości witaminy D dla dziecka. Dlatego niemowlętom zalecana jest suplementacja witaminą D w ilości 400 IU/dobę.
Warto tu podkreślić, że jeśli mama przestaje karmić piersią w 1. roku życia dziecka to zalecane jest włączenie do diety malucha mleka modyfikowanego. Zastępowanie napojem roślinnym karmienia piersią lub mleka modyfikowanego nie jest zalecane i niesie ze sobą duże ryzyko zdrowotne dla niemowlęcia. Również podawanie słodkich napojów, w tym soków, naparów z kopru włoskiego nie jest rekomendowane przez specjalistów do 12. miesiąca życia malucha.
Odporność dziecka a rozszerzanie diety
Rozszerzanie diety to kolejny etap, w którym poprzez prawidłowy sposób żywienia i dalsze karmienie piersią, rodzice wpływają na budowanie odporności dziecka. Eksperci zalecają wprowadzanie pierwszych pokarmów zwykle nie wcześniej niż od 17. tygodnia życia niemowlęcia (początek 5. m.ż), ale nie później niż przed ukończeniem 26. tygodnia życia (początek 7. m.ż.). Szeroki przedział czasowy sprawia, że możliwe jest wyłączne karmienie piersią przez pełne 6 miesięcy życia dziecka.7 Jest to czas, kiedy dziecko zaznajamia się z nowymi smakami i zaczyna się proces kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych. Ważne, aby wprowadzana żywność była bezpieczna, dokładnie przebadana pod kątem zanieczyszczeń i pochodziła ze sprawdzonego źródła. Można tutaj sięgnąć po produkty z kategorii żywności z oznaczeniem wieku na opakowaniu, która jest dedykowana najmłodszym konsumentom. Produkty należy wprowadzać do diety stopniowo, w małych ilościach, w tym również produkty potencjalnie alergizujące np. jaja, produkty glutenowe, orzechy itd. Takie postępowanie przy jednoczesnym karmieniu piersią sprzyja kształtowaniu odporności dziecka.
Odporność dziecka a szczególne składniki odżywcze
W drugim półroczu życia dalej pamiętaj o suplementacji dziecka witaminą D w ilości 400-600 IU/dobę.9 Witamina D jest konieczna do prawidłowego działania układu odpornościowego oraz wpływa na funkcjonowanie całego organizmu.
Ważna jest także odpowiednia podaż z dietą nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), szczególnie z grupy omega-3. NNKT działają przeciwzapalnie, co pozytywnie wpływa na odporność dziecka. „Dobre tłuszcze” można dostarczyć z dietą. 1-2 porcje w tygodniu tłustej ryby morskiej powinny pokryć zapotrzebowanie na ten składnik. Dietę niemowlęcia można dodatkowo wzbogacić w produkty bogate w nienasycone tłuszcze, takie jak: orzechy, nasiona słonecznika, pestki dyni czy siemię lniane. Pamiętaj jednak, aby produkty te podawać w bezpiecznej dla niemowlęcia formie – zmielone, pod postacią pasty (np. masło orzechowe) lub oleju. Jeśli jednak dziecko nie jada regularnie ryb należy rozważyć suplementację DHA w ilości 100 mg/dobę (zalecenia dla dzieci w wieku 6 – 24 m.ż.).
Więcej na temat diety dzieci w 1. roku życia dowiesz się z naszego Poradnika żywienia niemowląt.
Budowanie odporności dziecka po 1. roku życia
Aby budować i wzmacniać odporność dziecka po 1. roku życia zadbaj o jego dobrze zbilansowaną dietę. Postaw na różnorodność i sezonowość produktów. Dzięki temu dostarczysz do organizmu dziecka wszystkich niezbędnych składników odżywczych, potrzebnych do prawidłowego rozwoju i wzrostu. Zachęcaj dziecko do jedzenia warzyw i owoców, ale nie zmuszaj go do tego. Pamiętaj, że pozytywna atmosfera towarzysząca jedzeniu sprzyja kształtowaniu właściwych nawyków żywieniowych malucha.
Karmienie piersią może dalej być ważne dla Ciebie i dziecka. Mleko matki jest wartościowym źródłem składników odżywczych i przeciwciał dla malucha. Zalecenia mówią, żeby kontynuować karmienie naturalne tak długo, jak pranie tego matka i dziecko.6
Składniki odżywcze w kontekście budowania odporności dziecka
To przede wszystkim witaminy: A, C, E i D a także selen, cynk, żelazo i nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT.1 Większość tych składników można dostarczyć wraz z pożywieniem i nie zaleca się ich suplementacji. Jedynie należy dostarczyć do organizmu dziecka witaminę D w ilości 600-1000 IU/doba W pokryciu wysokiego zapotrzebowania malucha na witaminę D, pomocne może być włączenie do diety mleka modyfikowanego. Mleko modyfikowane, chodź nie jest niezbędne po 1. roku życia, może zwiększyć także ilość żelaza czy wapnia w diecie małego dziecka. Zawiera także mniej białka, co korzystnie wpływa na profilaktykę otyłości w przyszłości.
Podobnie jak u niemowląt, jeżeli dziecko nie je regularnie ryb morskich, to rozważ suplementację kwasami tłuszczowymi omega-3. Zapotrzebowanie dziecka w wieku 12-24 miesiące wynosi 100 mg/dobę wyłącznie DHA. Natomiast dziecko starsze, w wieku 2-18 lat, potrzebuje 250 mg/dobę EPA + DHA. Źródłem kwasów tłuszczowych omega-3, oprócz ryb morskich są oleje roślinne np. lniany, rzepakowy oraz mleko modyfikowane.
Odporność a mikrobiota jelitowa
Zadbaj również o prawidłowy rozwój mikrobioty jelitowej swojego dziecka. Właściwa mikrobiota chroni organizm przed patogenami dostającymi się do niego drogą pokarmową. Zatem wzbogać dietę dziecka w produkty bogate w bakterie probiotyczne m.in. fermentowane napoje mleczne czy kiszonki. Równie ważne w diecie dziecka są prebiotyki takie jak oligosacharydy. To substancje wspomagające rozwój i aktywność korzystnych bakterii jelitowych. Znajdziesz je np. w cykorii, pomidorach, bananach.
Więcej na temat diety dowiesz się z naszego Poradnika o żywieniu dzieci w wieku od 1. do 3. roku życia.
