Jak prawidłowo dbać o jamę ustną już u noworodka?

W społeczeństwie nadal panuje pogląd, że o mleczne zęby nie trzeba dbać, bo i tak wypadną. Podobnie sprawa przedstawia się z dbaniem o higienę jamy ustnej niemowlaka i noworodka 1. Wielu rodziców zaskoczonych jest informacją, że pielęgnacja noworodka, a później pielęgnacja niemowląt, to także odpowiednia higiena jamy ustnej. Zaniedbania na tym polu niosą za sobą wiele negatywnych konsekwencji. 

Do najważniejszych eksperci zaliczają: brak nawyku mycia zębów w późniejszym wieku, utrudnione działanie w obrębie jamy ustnej (szczotkowanie, wizyta u dentysty) przez nieprzyzwyczajenie dziecka do tego typu czynności, próchnica, w tym groźna i bardzo szybko postępująca próchnica butelkowa, afty, pleśniawki czy grzybica1 2! Chcąc temu zapobiec należy od pierwszego dnia życia rozpocząć pielęgnację jamy ustnej u noworodka, a następnie te zabiegi kontynuować u niemowląt1.

Pielęgnacja jamy ustnej noworodka

Higiena jamy ustnej noworodka powinna rozpocząć się już pierwszego dnia życia, najlepiej już po pierwszym karmieniu2. Dbanie o higienę noworodka obejmuje przemywanie jamy ustnej dziecka gazą nasączoną przegotowaną, przestudzoną wodą, nawiniętą na wskazujący lub środkowy palec1. Jama ustna noworodka jest bardzo małym obszarem, w związku z powyższym przemywanie nie należy do łatwych zabiegów, ale wraz z kolejnymi próbami młodzi rodzice nabierają coraz większej wprawy1 2

Higiena jamy ustnej niemowlaka

Małe dziecko bardzo szybko rośnie i się rozwija dlatego po upływie kilku miesięcy zmieniają się także warunki w jamie ustnej, teraz już niemowlaka. Pielęgnacja jamy ustnej noworodka i niemowląt nadal obejmuje przemywanie bezzębnych wałów dziąsłowych, ale także około 5. miesiąca życia można wykonywać delikatny masaż dziąseł  1 3. Taki masaż pomoże przy trudnym dla dziecka procesie wyrzynania zębów. Ząbkowanie rozpoczyna się około szóstego miesiąca życia, jako pierwsze powinny wyrosnąć dolne zęby sieczne3. Wspomniany masaż dziąseł można wykonywać szczoteczką silikonową dla niemowląt, zakładaną na palec rodzica lub opiekuna, bądź specjalną miękką szczoteczką do masażu dziąseł1. Taki masaż poprawia ukrwienie dziąseł, przyczynia się do prawidłowego rozwoju szczęk a także oczyszczania jamy ustnej z resztek pokarmowych1.

Wraz z pojawieniem się pierwszego zęba powinna pojawić się pierwsza szczoteczka do zębów oraz pasta dla niemowląt1. Prawidłowa higiena jamy ustnej powinna obejmować nie tylko mycie zębów i bezzębnych części dziąseł ale także czyszczenie języka1 4. Warto ten nawyk wyrabiać już u najmłodszych. . Jak czyścić język noworodka? Do czyszczenia języka eksperci zalecają używanie szczoteczki do języka lub specjalnych czyścików do języka 1 4.

Jamę ustną należy czyścić najlepiej po każdym posiłku, a już koniecznie przed spaniem1 4 5. W czasie snu zmienia się skład śliny, staje się ona, lepka, gęsta i nie oczyszcza ona już tak skutecznie zębów i jamy ustnej. Warto zwrócić uwagę, żeby dziecku nie podawać mleka (a zwłaszcza słodzonych napojów!) w trakcie zasypiania, ponieważ przyczynia się to do powstania i bardzo szybkiego rozwoju tzw. próchnicy butelkowej6.

Afty i pleśniawki u niemowlaka

Pleśniawki u niemowlaka i noworodka są zmorą, wyglądają jak resztki mleka, które przylgnęły do wewnętrznej strony policzków, do dziąseł lub podniebienia7 8. Z tego powodu niekiedy dopiero pediatra zwraca na nie uwagę podczas badania kontrolnego7. Pleśniawki pojawiają się także na języku w postaci białego nalotu. Próba ich starcia kończy się krwawieniem.

Afty to niewielkie, bardzo bolesne pęcherzyki, otoczone czerwoną obwódką 7 8. Afty pojawiają się częściej u starszych dzieci 7 8. Pleśniawki i afty u niemowlaka i małych dzieci spowodowane są często złą higieną 1 7 8.

Pleśniawki – przyczyny

Przyczyny powstawania pleśniawek  to przede wszystkim  złe warunki higieniczne, antybiotykoterapia oraz zakażenie w czasie karmienia. Dziecko zaraża się drożdżakami przykładowo ssąc zainfekowaną pierś mamy lub oblizany przez rodzica czy niedokładnie umyty smoczek, niekiedy pojawiają się też na skutek leczenia antybiotykiem 8 wskutek obniżenia odporności. Choć infekcja nie jest niebezpieczna, sprawia dziecku ból i utrudnia jedzenie. Jednak niezauważona w porę, może się niebezpiecznie rozszerzyć i przyjąć postać białego nalotu na języku utrudniającego ssanie, a także rozprzestrzeniać się na gardło, krtań, tchawicę, oskrzela 7 8.

Co na pleśniawki u niemowlaka?

Leczenie pleśniawek jest proste, ale zdecydowanie warto udać się na konsultację do specjalisty – stomatologa. Matki, które karmią piersią powinny przed karmieniem przecierać lekiem przeciwgrzybicznym brodawkę piersi. Niezbędne jest też przemywanie brodawek ciepłą wodą zawsze przed i po karmieniu, a także pędzlowanie jamy ustnej dziecka lekiem zaleconym przez pediatrę lub stomatologa dziecięcego-pedodontę 7 8.

Eksperci podkreślają, że dbanie o higienę jamy ustnej od pierwszego dnia to nie tylko przyzwyczajanie dziecka do regularnych zabiegów higienicznych, ale także troska o cały organizm i brak stanów zapalnych w jamie ustnej, takich jak pleśniawki czy afty, które nieleczone rozprzestrzenić mogą się na odległe narządy młodego organizmu dziecka 1 9.