Spis treści
W poniższym artykule znajdziesz informacje dotyczące:
- Czy niedobory wapnia są powszechne u dzieci?
- Jak zapobiegać ewentualnym niedoborom wapnia?
- Które produkty są dobrym źródłem wapnia?
Wapń w diecie dziecka – kluczowy składnik
Najnowsze badania pokazują, że aż 42% dzieci po pierwszym roku życia ma niedobory wapnia w diecie1 Weker H.i wsp.:”Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 5.do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”,Instytut Matki i Dziecka, 2017. .
Tymczasem wapń jest obok witaminy D kluczowym składnikiem, zapewniającym prawidłowy wzrost oraz mocne kości i zęby. Kolejną istotną rzeczą jest fakt, że w pierwszym roku życia zapotrzebowanie na wapń jest nadal bardzo wysokie, w przeliczeniu na kilogram masy ciała aż czterokrotnie wyższe niż u osób dorosłych! 2 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017. Dlatego w pierwszych latach życia dziecka należy zwrócić szczególną uwagę na ten składnik odżywczy.
Czym może grozić niedobór wapnia?
Niedobór wapnia może być bardzo niebezpieczny. Długotrwały niedobór wapnia w diecie dzieci i młodzieży może prowadzić do:
- deformacji kości,
- wczesnej próchnicy,
- nadmiernej płaczliwości w nocy,
- późnego ząbkowania i chodzenia,
- nadmiernej potliwości,
oraz uniemożliwiać osiągnięcie szczytowej masy kostnej, prowadzić do skrzywienia kręgosłupa i kończyn dolnych3Szeleszczuk Ł., Kuras M., Znaczenie wapnia w metabolizmie człowieka i czynniki wpływające na jego biodostępność w diecie, Biul. Wydz. Farm. WUM, 2014, 3, 16-22 .
Wapń dla dziecka jest niezwykle ważny, zwłaszcza w fazie intensywnego wzrostu i rozwoju. Nie zapominaj jak ważne jest uwzględnianie produktów bogatych w wapń. Jakie to są? O tym poniżej.
Najlepsze źródła wapnia w diecie
Wapń w diecie niemowlaka jest w większości pokrywane przez mleko mamy lub mleko modyfikowane, jeśli kobieta nie karmi piersią swojego maluszka. Mleko matki ma wiele zalet i stanowi ważne źródło składników odżywczych, także dla dzieci po 1. roku życia, ale niektórych składników zawiera zbyt mało m.in. właśnie wapnia. Dlatego należy pamiętać o produktach bogatych w ten pierwiastek.
Najbogatszym źródłem najlepiej przyswajalnego wapnia jest mleko i przetwory mleczne (jogurty, kefiry, maślanka, serki twarogowe, sery żółte). 4 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017. Dlatego też prawidłowa dieta dziecka w wieku 1-3 powinna każdego dnia uwzględniać 3 porcje mleka (w tym mleko modyfikowanego) oraz przetworów mlecznych łącznie5 Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka, 2012 .
Wapń w pewnych ilościach występuje również w warzywach, takich jak:
- fasola, soja
- natka pietruszki
- jarmuż
- boćwina, szczypiorek, szpinak 6 Jarosz M., Normy żywienia dla populacji polskiej, IŻŻ, Warszawa, 2017.
W dalszej kolejności należy wspomnieć, że produkty bogate w wapń to także nasiona maku, sezamu, słonecznika oraz orzechy7 Kunachowicz H. i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2005 .
Czy jesteśmy w stanie pokryć zapotrzebowanie na wapń w diecie dziecka, które nie je produktów odzwierzęcych? Tak, jednak nie jest to wcale takie proste. Niestety przyswajalność wapnia z produktów roślinnych jest dużo niższa. 8 Jarosz M. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja IŻŻ, Warszawa 2017
Jak dostarczać dziecku odpowiednią ilość wapnia?
Rekomendowane przez obecne normy żywienia dzienne zapotrzebowanie na wapń wynosi 700 mg9Jarosz M. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja IŻŻ, Warszawa 2017 .
Aby dostarczyć taką ilość wapnia w diecie, dziecko powinno CODZIENNIE otrzymywać 2 szklanki mleka (w tym modyfikowanego) oraz 1 porcję produktów mlecznych czyli 1/2 szklanki jogurtu, kefiru lub maślanki, 2 łyżeczki twarogu ziarnistego lub cienki plasterek sera żółtego. 10Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka, 2012 Produkty mleczne fermentowane: jogurty, maślanki i kefiry, zawierają mniejsze ilości laktozy niż mleko, przez co mogą być lepiej tolerowane przez dzieci. 11Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka, 2012 W ich składzie znajdują się też bakterie kwasu mlekowego, co również sprzyja lepszej tolerancji, a także pomaga utrzymać prawidłowy skład mikroflory jelitowej. 12Maslowski K., Mackay C., Diet, gut microbiota and immune responses. Nature Immunology, 2010, 12.1: 5.
Źródłem wapnia w jadłospisie dziecka są także sery twarogowe oraz żółte sery podpuszczkowe. Te ostatnie zawierają zdecydowanie więcej wapnia niż twaróg jednak, ze względu na zawarte w nich duże ilości soli i tłuszczu, ich ilość w diecie nie powinna przekraczać jednego plasterka dziennie13Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka, 2012 .
Jakich produktów unikać?
Należy unikać serków topionych, których skład nie jest odpowiedni dla małych dzieci. A także produktów seropodobnych, które zawierają w swoim składzie znacznie mniej składników odżywczych i są produktem wysokoprzetworzonym, o dużej zawartości tłuszczu, których zdecydowanie warto unikać. 14Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka, 2012
Jogurty owocowe, serki homogenizowane, napoje mleczne smakowe oraz różnego rodzaju desery mleczne powinny być ograniczane w diecie dziecka ze względu na dodatek cukru. Sprawdzaj na etykiecie, czy produkt nie zawiera w swoim składzie sztucznych dodatków – zagęszczaczy, stabilizatorów, sztucznych barwników i aromatów.
Naturalne – niesłodzone
Wybieraj produkty mleczne naturalne czyli bez dodatku cukru. Zamiast owocowego jogurtu wybierz jogurt naturalny i dodaj do niego świeże owoce. Naturalne mleczne produkty fermentowane stanowią doskonałą bazę dla zdrowych i pysznych deserów np. koktajli czy puddingów. Przy ich przyrządzaniu należy jednak pamiętać o niedosładzaniu. 75% dzieci powyżej 1. roku życia spożywa za dużo cukru 15Weker H., Socha P. i wsp., Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016 a jest to poważny błąd w żywieniu dzieci.
Gdy dziecko nie chce pić mleka
Podsumowując trzeba podkreślić, że mleko i jego przetwory są ważnym elementem diety dziecka i ze względu na wysoką wartość odżywczą bardzo trudno zastąpić innymi produktami spożywczymi. Gdy dziecko nie chce pić mleka ani spożywać przetworów mlecznych, można dodawać mleko do zup, polewać surówki sosami na bazie jogurtu, zrobić jogurtowo-ziołowy dip do warzyw pokrojonych w słupki, przygotowywać sosy do makaronu czy mięsa na bazie mleka oraz mleczno-jogurtowe koktajle z owocami. Dobrym pomysłem są również pasty do smarowania pieczywa oraz naleśników na bazie sera twarogowego, oraz budyń bez cukru na deser.
