Normy żywienia w nowej odsłonie

Rok 2024 przyniósł kolejną aktualizację norm żywienia dla populacji Polski¹Rychlik E. i inni, „Normy żywienia dla populacji Polski”, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, 2024. Eksperci Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – PIB dokonali przeglądu najnowszych badań i dostosowali zalecenia do aktualnej wiedzy naukowej. W artykule znajdziesz omówienie najważniejszych zmian, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży i karmiących piersią, niemowląt oraz małych dzieci. Dowiedz się, jak zadbać o prawidłowe odżywianie swoje i swoich bliskich, stosując się do najnowszych zaleceń ekspertów!

Zmiany w zapotrzebowaniu na energię u kobiet w ciąży i karmiących piersią

Zmianie uległy normy zapotrzebowania na energię u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Czym jest zapotrzebowanie na energię? To ilość kalorii, które potrzebujemy dostarczyć organizmowi by odpowiednio funkcjonować, a dzieciom by mogły także się prawidłowo rozwijać! Mamy, które są w ciąży potrzebują więcej energii, podobnie jak te, które karmią piersią z uwagi na wymagający proces laktacji. W porównaniu do poprzednich zaleceń, w nowym wydaniu norm zmniejszono dodatek energetyczny w I i II trymestrze ciąży. Natomiast zwiększono ilość energii w III trymestrze. Oto najważniejsze różnice:

Dla kobiety w ciąży:

• I trymestr: +70 kcal / dobą (wcześniej +85 kcal na dobę),
• II trymestr: +260 kcal / dobą (wcześniej +285 kcal na dobę),
• III trymestr: +500 kcal / dobą (wcześniej +475 kcal na dobę),

Dla kobiet karmiących piersią:

• +500 kcal / dobą (wcześniej +505 kcal na dobę).

Pamiętaj, że normy te dotyczą kobiet o prawidłowej masie ciała przed ciążą. U kobiet z niedowagą lub nadwagą, zapotrzebowanie na energię w ciąży może być inne i powinno być ustalane indywidualnie.

Nowe normy żywieniowe wobec zapotrzebowania na składniki odżywcze

Eksperci wskazują, że dla dzieci do 6. miesiąca życia źródłem pożywienia i składników odżywczych jest mleko matki lub mleko modyfikowane, jeśli kobieta nie karmi piersią swojego maluszka. W nowych zaleceniach eksperci podkreślają, że rozszerzanie diety można zacząć po 6. miesiącu życia.  

W przypadku, gdy karmienie piersią nie jest możliwe, szczegółowe wytyczne dotyczące składu mleka modyfikowanego regulują inne przepisy prawne oraz wytyczne w publikacji „Zasady żywienia zdrowych niemowląt”²Szajewska H., Socha P., Horvath A. i  wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Stand. Med. Pediatr., 2021, 18, 4, 805–822..

W nowych normach Eksperci szczegółowo opisali jakie zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze mają maluchy, które skończyły pół roku. Obecnie, chłopcy i dziewczynki mają osobne normy. Wcześniej normy na błonnik, wodę, witaminy i składniki mineralne dla dzieci do 9 lat były takie same dla obu płci. Zróżnicowanie ze względu na płeć pojawiało się dopiero u starszych maluchów.

Kwasy omega-3 – nowe zalecenia dla wcześniaków i kobiet w ciąży

W nowej aktualizacji norm, po raz pierwszy pojawiły się zalecenia o dziennym spożyciu kwasu DHA dla noworodków urodzonych przedwcześnie i żywionych dojelitowo. Wynoszą one 60 mg/kg masy ciała/dobę.

Zmianie uległy także zalecenia dla kobiet w ciąży. W poprzednim wydaniu norm zalecano spożycie DHA w dawce 100-200 mg/dobę. Obecnie zaleca się, aby kobiety w ciąży spożywały minimum 200 mg DHA dziennie, dodatkowo do 250 mg EPA+DHA.

Biotyna i jod – zmiany w normach żywienia

W aktualizacji norm zmieniono również wartości wystarczającego spożycia (AI) na biotynę (czyli witaminę B7) i jod³EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies), Scientific Opinion on nutrient requirements and dietary intakes of infants and young children in the European Union, EFSA Journal, 2013, 11, 10, 3408, 1–103.

Dla biotyny zmiany są widoczne dla wszystkich grup wiekowych. Największa zmiana dotyczy małych dzieci. Przykładowo wartość AI dla biotyny dla dzieci w wieku 1-3 lat wzrosła z 8 µg/dobę do 20 µg/dobę. Składnik ten odpowiada między innymi za kondycję skóry, włosów, a także bierze udział w procesie krzepnięcia krwi.

W przypadku jodu, dla niemowląt w wieku od ukończenia 6. miesiąca życia do ukończenia 12. miesiąca życia, obniżono wartość wystarczającego spożycia ze 130 µg do 70 µg. Jod to bardzo istotny składnik w diecie malucha, a badania wskazują, że jest niezbędny do rozwoju poznawczego u malucha! Jod w naturalnym środowisku występuje w morskich rybach, mleku (także modyfikowanym) i jego przetworach, a także w niektórych zbożach.

Bezpieczne dawki witamin i składników mineralnych

W normach po raz pierwszy również wprowadzono wartości górnych tolerowanych poziomów spożycia (UL) dla niemowląt. UL to maksymalny poziom spożycia danego składnika odżywczego pochodzącego ze wszystkich źródeł, który jest bezpieczny i nie powoduje skutków zdrowotnych.  

Wprowadzone zmiany dotyczą:

• witaminy A: 600 µg/dobę dla niemowląt w wieku od 4. do 11. miesiąca życia,

• witaminy E: 50 mg/dobę dla niemowląt w wieku od 4. do 6. miesiąca życia oraz 60 mg/dobę dla niemowląt w wieku od 7. do 11. miesiąca życia,
• witaminy B6: 2,2 mg/dobę dla niemowląt w wieku od 4. do 6. miesiąca życia oraz 2,5 mg/dobę dla niemowląt w wieku od 7. do 11. miesiąca życia,
• kwasu foliowego: 200 µg/dobę dla niemowląt w wieku od 4. do 11. miesiąca życia,
• selenu: 45 µg/dobę dla niemowląt w wieku od 4. do 6. miesiąca życia oraz 55 µg/dobę dla niemowląt w wieku od 7. do 11. miesiąca życia,
• żelaza: 5 mg/dobę dla niemowląt w wieku od 4. do 11. miesiąca życia, z tym że wartość ta odnosi się do spożycia żelaza z żywności wzbogaconej i suplementów diety, ale nie z preparatów do żywienia niemowląt.

Wprowadzenie wartości UL dla niemowląt to istotna zmiana. Pozwoli ona na bezpieczniejszą suplementację diety niemowląt, a także na lepszą kontrolę spożycia składników odżywczych z różnych źródeł.

Dodatkowo obniżono wartość UL na selen dla kobiet w ciąży i karmiących do 255 μg/dobę z 300 μg/dobę. Decyzję tę podjęto w celu zmniejszenia ryzyka niekorzystnych skutków zdrowotnych wynikających z wysokiego spożycia selenu⁴EFSA Panel on Nutrition, Novel Foods and Food Allergens (NDA), et al. „Scientific opinion on the tolerable upper intake level for selenium.” EFSA Journal 21.1 (2023): e07704..

Przypisy Rozwiń

• 1
  Rychlik E. i inni, „Normy żywienia dla populacji Polski”, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, 2024
• 2
  Szajewska H., Socha P., Horvath A. i  wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Stand. Med. Pediatr., 2021, 18, 4, 805–822.
• 3
  EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies), Scientific Opinion on nutrient requirements and dietary intakes of infants and young children in the European Union, EFSA Journal, 2013, 11, 10, 3408, 1–103
• 4
  EFSA Panel on Nutrition, Novel Foods and Food Allergens (NDA), et al. „Scientific opinion on the tolerable upper intake level for selenium.” EFSA Journal 21.1 (2023): e07704.