Spis treści
Okres 1000 pierwszych dni życia to fundamentalny czas dla zdrowia dziecka teraz i w przyszłości. W tym czasie kształtują się preferencje żywieniowe, które mogą wpłynąć na stan odżywienia w późniejszych latach. Eksperci Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i programu „1000 pierwszych dni dla zdrowia” postanowili sprawdzić czy Polscy rodzice prawidłowo żywią swoje pociechy w ich pierwszym roku życia w czasie trwającej pandemii COVID-19. Badanie przeprowadzono w dniach 27 maja- 3 czerwca w 2020 r. na niemal 5000 mamach dzieci w wieku od 4.-12. miesięcy. Okazuje się, że aż 88% ankietowanych nie zadeklarowało żadnych żywieniowych zmian w aktualnych jadłospisach ich dzieci czy też w procesie rozszerzania diety z uwagi na trwającą pandemię. Ponadto, aż 2/3 ankietowanych ocenia dość dobrze lub bardzo dobrze swoją wiedzę dotyczącą żywienia niemowląt. Czy słusznie? Jedno jest pewne – jeżeli chcemy by wszystkie niemowlęta były żywione zgodnie z zaleceniami, to czeka nas wszystkich jeszcze dużo pracy. Zobaczcie jakie błędy żywieniowe popełniają rodzice niemowląt najczęściej.
Mleko to podstawa diety w pierwszym roku życia
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia i późniejszą kontynuację do dwóch lat lub dłużej, jeżeli zechce tego matka i dziecko. Wyniki badania niepokoją ponieważ ponad 1/3 matek w ogóle już nie karmi piersią niemowląt pomiędzy 4. – 6. miesiącem życia. Jeżeli karmienie piersią nie jest możliwe, to lekarz powinien pomóc dobrać odpowiednie mleko modyfikowane dopasowane do wieku niemowlęcia. Zgodnie ze schematem żywienia niemowlęcia należy rozpocząć rozszerzanie diety pomiędzy 17. a 26. tygodniem życia dziecka. Pomimo, że wprowadzane są produkty stałe do menu malucha to mleko nadal stanowi podstawę żywienia w pierwszym roku życia! Badanie wykazuje, że 6% dzieci w wieku 7-12 miesięcy nie jest już karmionych piersią ani mlekiem modyfikowanym, co może wynikać z różnych przyczyn, jednak zastanawia.
Rozszerzanie diety – jak sobie radzą rodzice?
Wprowadzanie produktów uzupełniających do diety to niezwykle kluczowy moment życia niemowlęcia. Rozszerzanie diety należy rozpocząć nie wcześniej niż w 17. tygodniu życia i nie później niż w 26. tygodniu życia. Podczas badania ponad 3/4 mam stwierdziło, że proces wprowadzania nowych pokarmów przebiega zgodnie z kalendarzem żywienia, zwłaszcza w grupie, która ocenia wysoko swoją wiedzę na temat żywienia. Pomimo optymistycznych deklaracji, nie wszyscy uniknęli błędów żywieniowych podczas rozszerzania diety. Należą do nich:
1. Podawanie mleka krowiego do picia
Mleko matki lub mleko modyfikowane dopasowane do wieku niemowlęcia stanowi podstawę jego żywienia w pierwszym roku życia. Mleko krowie ma znacznie więcej białka i sodu, a ponadto, zwiększa ryzyko niedokrwistości u niemowląt, dlatego nie powinno się go podawać w formie napoju. Aż 14% mam podaje mleko krowie w pierwszym roku życia. To błąd! Pamiętaj – pełne mleko krowie rekomenduje się wprowadzić dopiero po 12 miesiącu życia. Niewielkie ilości mleka krowiego mogą być używane do przygotowania posiłków np. naleśników, placków czy zabielania zup. Mleko krowie może stanowić jedynie niewielki dodatek do potraw np. do zabielania zup czy jako dodatek do placuszków.
2. Napoje roślinne w diecie niemowlęcia zamiast mleka modyfikowanego
Podobnie jak mleko krowie, napoje roślinne również odbiegają znacznie składem od mleka mamy czy mleka modyfikowanego i nie powinny być stosowane zamiennie. 18% mam udzieliło odpowiedzi „całkowicie się zgadzam” i „raczej się zgadzam” co oznacza, że uważają oni niezgodnie z zaleceniami, że napoje roślinne stanowią cenną alternatywę dla preparatów mlekozastępczych, a 10% rodziców podaje je do picia. Napoje roślinne nie są dopasowane składem do potrzeb dziecka w tym wieku i nie sprzyjają jego prawidłowemu rozwojowi. Często są dosładzane i zawierają w swoim składzie zanieczyszczenia czy dodatki do żywności, których należy unikać w diecie niemowlęcia.
3. Produkty potencjalnie alergizujące wprowadzane z opóźnieniem
Rozszerzanie diety to niezwykle istotny moment w życiu niemowlęcia. Nowe produkty warto wprowadzać pojedynczo, w niewielkich odstępach czasowych, by dziecko mogło się przyzwyczaić do nowego smaku, ale także dlatego by ocenić reakcję dziecka na nowe produkty. Pokarmy, które są silnymi alergenami jak jajo, gluten, orzechy arachidowe należy wprowadzać na takich samych zasadach jak pozostałe. Aż 22% mam udzieliło odpowiedzi „całkowicie się zgadzam” i „raczej się zgadzam” z tym , że produkty potencjalnie alergizujące powinny być wprowadzone z opóźnieniem tzn. dopiero wtedy, gdy większość pokarmów została wprowadzona. To mit. Nie udowodniono, że takie zachowania chronią dziecko przed rozwojem nadwrażliwości na pokarm czy zwiększają ryzyko alergii.
4. Soki w diecie niemowlęcia
Okres 1000 pierwszych dni to zdecydowanie dobry moment by pracować nad zdrowymi nawykami u dziecka jakimi jest picie wody. Według 23% mam soki wyciskane ze świeżych owoców powinny być podane dziecku w pierwszym roku życia. Mylą się! Według najnowszych rekomendacji soki owocowe, nawet świeżo wyciskane, nie mają wartości dodanej w żywieniu niemowlęcia i nie powinny być podawane przy gaszeniu pragnienia. Dziecko w pierwszym roku życia powinno pić mleko kobiece lub wodę. Podawanie słodkiego napoju może negatywnie wpłynąć na łaknienie i sprzyjać rozwojowi próchnicy. Sam fakt, że dziecko polubi smak słodkiego płynu może sprawić, że będzie sięgało po niego zamiast po wodę, wtedy, gdy będzie chciało gasić swoje pragnienie.
5. Podawanie niemowlęciu posiłków tych samych co reszcie domowników
Pomimo tego, że dziecko coraz lepiej sobie radzi z produktami stałymi nie powinno jeść tego samego co reszta rodziny, zwłaszcza jeżeli na rodzinnym stole goszczą posiłki, które są dosalane i bogate w cukier dodany. Niemowlę ma nadal wrażliwy organizm, rozwija się dynamiczne i ma inne zapotrzebowanie na witaminy, składniki mineralne w porównaniu z osobą dorosłą. Aż 38% respondentek zadeklarowało wprowadzenie do diety niemowlęcia tych samych posiłków, które je reszta rodziny. Posiłki z rodzinnego stołu otrzymuje 5% dzieci w wieku 4-6 miesięcy i aż 50% dzieci w wieku 7.-12. miesięcy. To niepokojące, ponieważ takie potrawy zazwyczaj są doprawione cukrem i solą, których powinniśmy się wystrzegać w diecie najmłodszych. Niemowlę powinno uczyć się naturalnych smaków i dzięki nim kształtować swoje preferencje żywieniowe. To, na co warto zwrócić uwagę to jakość i pochodzenie surowców, z których przygotowujemy posiłki. Niemowlęta są szczególnie narażone na niebezpieczne substancje zawarte w żywności. Ze względu na wyjątkowo wrażliwy organizm, ważne jest aby żywność, którą podajemy dzieciom była wolna od pozostałości pestycydów, szkodliwych dodatków do żywności i spełniała najbardziej rygorystyczne wymagania pod kątem jakości. Żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci musi spełniać o wiele surowsze normy niż ogólnego spożycia. Produkty dla najmłodszych są dostosowane do potrzeb żywieniowych dzieci, a rodzice mogą mieć pewność, że są bezpieczne, a ich jakość sprawdzana jest na każdym etapie produkcji.
Błędy żywieniowe popełniane przez rodziców mogą wynikać z natłoku, różnych informacji w internecie, powielaniu mitów lub wyjątkowej ostrożności. Edukacja rodziców i dostęp do wiedzy rzetelnej, opartej na danych naukowych jest niezwykle ważna. Pamiętajmy, że okres 1000 pierwszych dni życia, począwszy od poczęcia, jest kluczowy w kształtowaniu preferencji żywieniowych i odpowiada za programowanie metaboliczne. Dlatego odpowiednie żywienie w tym czasie powinno być traktowane jako długofalowa inwestycja w zdrowie.
Badanie przeprowadzone na 5000 rodzicach dzieci w wieku 4-12. Miesięcy. „Żywienie niemowlęcia w dobie pandemii COVID-19” dzięki współpracy Ekspertów z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i programu edukacyjnego „1000 pierwszych dni dla zdrowia” w dniach 27 maja – 3 czerwca 2020 roku.
