Spis treści
Rozszerzanie diety jest konieczne, wynika to z rosnącego zapotrzebowania na pewne składniki odżywcze, których samo mleko nie może już na ogół zaspokoić. Podawanie posiłków uzupełniających jest bardzo ważnym etapem kształtowania się nawyków żywieniowych i nie powinno się zaczynać ani zbyt wcześnie, ani zbyt późno.
Zgodnie z zaleceniami ekspertów wprowadzanie produktów uzupełniających należy rozpocząć nie wcześniej niż w 17. tygodniu życia i nie później niż w 26. tygodniu życia dziecka. Tak szeroki przedział czasowy umożliwia jednoczesne wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesiące życia niemowlęcia[3]. Celem do którego należy dążyć jest wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia dziecka. Jednak ewentualne wprowadzanie niewielkich ilości innych pokarmów już od 5. miesiąca życia niemowlęcia nie stoi w sprzeczności z tą fundamentalną zasadą, na tym etapie nie chodzi bowiem o zastąpienie dotychczasowego karmienia piersią innym pokarmem a jedynie degustację nowych produktów, co ułatwia rozwój tolerancji nowego pokarmu. Także w tym czasie podstawą każdego posiłku w ciągu doby nadal pozostaje mleko mamy.
Mleko matki zawiera wszystkie substancje odżywcze oraz dostarcza energii do prawidłowego wzrostu i rozwoju, zawiera też przy tym zawiera przeciwciała, które chronią dziecko przed infekcjami i biegunką1 Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Dlatego też towarzystwa naukowe oraz międzynarodowe grupy ekspertów zgodnie zalecają, aby niemowlęta były karmione wyłącznie pokarmem kobiecym przez pierwszych 6 miesięcy życia2 Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014, 11.3 321-338..
Nie należy zbyt wcześnie wprowadzać pokarmów uzupełniających – gdy dziecko jeszcze ich nie potrzebuje. Mogą one bowiem spowodować, że maluch będzie wypijał mniej mleka matki, co z kolej wpłynie na zmniejszenie ilości wytwarzanego mleka, a przez to dziecko może otrzymywać mniej składników odżywczych, niż potrzebuje 3 Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Z mniejszą ilością mleka niemowlak otrzyma też mniej przeciwciał, co może zwiększyć ryzyko infekcji oraz biegunek. Dodatkowo zbyt wczesne rozszerzanie diety jest związane z ryzykiem alergii oraz nadwagi w późniejszym życiu 4 Fewtrell M. i wsp., Complementary feeding, A position paper by the ESPGHAN committee on nutrition. J PEDIATR GASTR NUTR, 2017, 64.1 119-132.
Gdy wprowadzanie stałych pokarmów rozpoczniemy za późno, niemowlę nie otrzyma dodatkowej porcji energii i substancji odżywczych, które zapełnią lukę. Może to negatywnie wpłynąć na prawidłowy wzrost i rozwój. Zwiększa się też ryzyko wystąpienia niedoborów składników odżywczych, a nawet niedożywienia. Krytycznym składnikiem jest żelazo, którego zapasy u niemowląt kończą się około 6. miesiąca a zapotrzebowanie na ten składnik w przeliczeniu na kilogram masy ciała jest najwyższe w ciągu całego życia5 Fewtrell M. i wsp., Complementary feeding, A position paper by the ESPGHAN committee on nutrition. J PEDIATR GASTR NUTR, 2017, 64.1 119-132.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych z wprowadzaniem pokarmów uzupełniających do diety dziecka warto skonsultować się z lekarzem.
Zobacz również: Dlaczego należy wprowadzać posiłki uzupełniające?
Specjalnie z myślą o wyjątkowych potrzebach maluszków powstają dania gotowe dla niemowląt. Żywność dla niemowląt i małych dzieci ma tzw. oznaczenie wieku, czyli informacje zamieszczone przez producenta, od którego miesiąca można podać dany posiłek dziecku. Podczas zakupów szukajmy na opakowaniu oznaczenia „od 4 miesiąca”, „od 6 miesiąca”. Dania w poszczególnych kategoriach wiekowych skomponowane są przez ekspertów żywienia niemowląt adekwatnie do potrzeb ich rozwijającego się organizmu. Dzięki temu opiekunowie mogą być spokojni, że w diecie ich maleństwa nie zabraknie potrzebnych składników żywieniowych, jak również nie będzie ich więcej, niż potrzeba. Ich skład musi spełniać kryteria zawarte w odpowiednim Rozporządzeniu Ministra Zdrowia 6Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, Dziennik Ustaw nr 180. Gotowe dania dla niemowląt spełniają rygorystyczne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i są poddane obróbce termicznej. Dodatkowo taka żywność spełnia szczególne kryteria w zakresie norm na pozostałości środków ochrony roślin np. pestycydów, nawozów takich, jak azotany i azotyny oraz innych zanieczyszczeń, jak metale ciężkie, czy groźne dla zdrowia metabolity pleśni 7Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych 8ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 396/2005 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 lutego 2005 r w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG..
Przygotowując samodzielnie pokarmy uzupełniające dla niemowlęcia pamiętajmy o 5 krokach do bezpieczniejszej żywności opracowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Żywienie niemowląt i małych dzieci