Sposoby na kolkę

Kolka niemowlęca to bardzo powszechna przypadłość wieku niemowlęcego. Wprawdzie jest uznawana za łagodną dolegliwość i ustępuje samoistnie, czesto jednak stanowi przyczynę stresu i niepokoju rodziców. Jak zatem ją rozpoznać i czy istnieją dobre sposoby na kolkę?

Kolka u niemowlaka

Kolka należy do tzw. czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego czyli dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, których obecności i nasilenia nie można wytłumaczyć nieprawidłowościami w budowie lub funkcjonowaniu narządów1. Innymi słowy: zazwyczaj ból sygnalizuje uszkodzenie lub wystąpienie choroby natomiast w przypadku zaburzeń czynnościowych (np. kolki) sam w sobie jest dolegliwością2.

Kolka niemowlęca to jedna z najczęstszych dolegliwości w pierwszym półroczu życia, dotyczy nawet 40% niemowląt! Największe nasilenie osiąga w wieku 4-6 tygodni i zwykle ustępuje do 3-4 miesiąca życia2.

Kolka niemowlęca – kryteria rozpoznawania

Rozpoznanie kolki wymaga spełnienia wszystkich 3 kryteriów:

1.     objawy pojawiają się i ustępują przed 5. miesiącem życia,
2.     występują nawracające i długo trwające napady płaczu, grymaszenia lub drażliwości dziecka rozpoczynające się bez uchwytnej przyczyny, którym nie można zapobiec i które są trudne do ukojenia,
3.     dziecko poza tym jest zdrowe i rozwija się prawidłowo (nie występuje np. gorączka czy zaburzenia wzrastania). 1.

W praktyce płacz częściej zaczyna się po południu lub wieczorem2.

Przyczyny kolki niemowlęcej

Mechanizm i przyczyny na dzień dzisiejszy nie są znane. Przypuszcza się, że u podstaw dolegliwości leży niedojrzałość przewodu pokarmowego2. Dziecko przez pierwszych 1000 dni intensywnie się rozwija, nie wszystkie narządy i układy są dojrzałe w momencie narodzin. U części dzieci objawy kolkowe mogą być manifestacją alergii na białka mleka krowiego1. Sugeruje się także związek kolki niemowlęcej z zaburzeniami składu mikroflory jelitowej3. 

Leczenie kolki u niemowląt

Kolka niemowlęca ustępuje samoistnie i nie wymaga żadnych szczególnych interwencji2. W praktyce rodzice sięgają po różnorodne sposoby i preparaty takie jak techniki kojące, symetykon, enzym lak­taza, herbatki ziołowe czy leki homeopatyczne. Jednak ich skuteczność nie została udowodniona dlatego żadna z powyższych metod leczenia nie jest rekomendowana do rutynowego stosowania w kolce niemowlęcej4. Ostatnie doniesienia naukowe wskazują, że szczep probiotyczny Lactobacillus reuteri może być skuteczny w prewencji częstych dolegliwości przewodu pokarmowego u niemowląt, wyniki badań są obiecujące, ale na razie nie zaleca się rutynowego użycia probiotyku L. reuteri2.

Karmienie piersią i kolka

Mleko matki jest najlepszym pokarmem dla noworodka, wystąpienie kolki nie jest powodem by zaprzestawać karmienie piersią. Mamy często w obawie, że ich sposób żywienia może przyczyniać się do wystąpienia problemów, stosują restrykcyjne diety bez porozumienia z lekarzem5. Nie ma wskazań, aby w przypadku wystąpienia kolki eliminować pewne pokarmy z diety mamy karmiącej „na wszelki wypadek”6. Pamiętajmy, że ograniczenia w diecie mogą wpłynąć negatywnie na stan odżywienia mamy, laktację i przyczynić się do zmniejszenia produkcji pokarmu7. Nie jest to korzystne ani dla mamy, ani dla dziecka. Podstawą do zastosowania diety eliminacyjnej u mamy karmiącej są jedynie znacząco nasilone objawy nadwrażliwości pokarmowej u niemowlęcia i tylko w porozumieniu z lekarzem, gdy rzeczywiście eliminacja danego produktu powoduje znaczną poprawę5.

Sposoby na kolkę u niemowlaka

Bezdyskusyjnie podstawą postępowania w kolce niemowlęcej jest spokój rodziców oraz akceptacja objawów występujących u dziecka8. Czy istnieją jednak sposoby, by łatwiej było przetrwać aż do ustąpienia objawów kolki?

Zrozum sytuację

Pomocne  z pewnością będzie świadomość, że kolka jest zjawiskiem powszechnym i ustępuje samoistnie najpóźniej w 5. miesiącu życia dziecka2. Dodatkowo mimo że kolka niesie za sobą niepokojące rodziców objawy to dowiedziono, że jej występowanie nie wpłynie negatywnie na rozwój dziecka w przyszłości9. Jest to etap który należy po prostu cierpliwie przeczekać.

Odwiedź lekarza

W przypadku wystąpienia dolegliwości pierwszą osobą, do której należy się zwrócić o pomoc, jest lekarz prowadzący dziecko. To on najlepiej oceni, co dzieje się z dzieckiem, i zaleci odpowiedni sposób postępowania. Także przy kolce podstawowe znaczenie w postępowaniu przy kolce ma porada lekarska2. Specjalista nie tylko wykluczy inne choroby, ale też rozwieje wszelkie ewentualne wątpliwości np. czy kolka nie wynika z błędów pielęgnacyjnych. Sprawdzi również, czy dziecko rozwija się prawidłowo i czy nie ma innych niepokojących objawów. Takie wsparcie będzie nieocenione, by zyskać spokój.

Zaakceptuj emocje

Warto uświadomić sobie, że występowanie kolki może powodować frustrację, gniew, wyczerpanie czy bezradność – to naturalny stan2. To normalne, a wręcz wskazane, że częste napady płaczu u malucha wzbudzają lęk u rodziców. Kolka może też jednak prowadzić do niesłusznego wniosku, że dziecko jest „trudne” 2. Warto pamiętać, że niemowlęta nie potrafią się jeszcze inaczej komunikować z otoczeniem. U zdrowych maluszków płacz może trwać od 30 minut do nawet 3 godzin w ciągu dnia i jest to zupełnie normalne10. Uważa się nawet, że większość przypadków kolki stanowi górny zakres prawidłowego nasilenia płaczu u zdrowych niemowląt2!

Poproś o pomoc

Ludzie wyczuwają emocję u innych już od pierwszych dni życia. Z tego prostego powodu niemowlęta w towarzystwie zmęczonych rodziców będą bardziej marudne niż dzieci spokojniejszych i bardziej wypoczętych opiekunów. Udowodniono, że niepokój, stres i zdenerwowanie rodzica wpływają na większe napięcie i płaczliwość u malucha11. Dlatego, jeżeli to tylko możliwe, warto powierzać opiekę nad płaczącym niemowlęciem innym krewnym lub opiekunom2. To pozwoli na regenerację sił i pomoże przetrwać do czasu samoistnego ustąpienia kolki.

Wnioski

Dolegliwości ze strony układu pokarmowego są bardzo powszechne nic zatem dziwnego, że na portalach i forach dla rodziców można znaleźć bardzo dużo informacji na temat sposobów radzenia sobie z kolką, ulewaniami czy zaparciami. Nie zawsze są to jednak informacje rzetelne i najbardziej aktualne. Zaniepokojeni rodzice, często chcąc pomóc swojemu dziecku, próbują wszystkich możliwych sposobów, poleconych przez rodzinę i znajomych. Jednak stosowanie kilku metod na raz nie przyniesie lepszego efektu, a czasem może nawet pogorszyć sytuację. Najlepiej skonsultować się z lekarzem pediatrą prowadzącym malucha. Zaleci odpowiednie postępowanie, a w sytuacji, kiedy występują dodatkowo alarmujące objawy, może zaproponować wizytę u specjalisty.

1000 pierwszych dni to czas intensywnego rozwoju, a układ pokarmowy dojrzewa jeszcze długo po narodzinach! Małe dzieci mają wciąż wrażliwy i dojrzewający organizm i z tego powodu u większości dzieci występują dolegliwości trawienne. Warto więc systematycznie monitorować rozwój malucha i uzbroić się w cierpliwość, z czasem objawy samoistnie ustępują.

Rozwój układu pokarmowego dziecka